Het leuterexperiment van twee verliefde mensen

Tafel

Ik heb een lange, bruine eettafel. Gemaakt door een vakman. Met een houten blad van een oude treinvloer. Van in de tijd dat treinen nog houten vloeren hadden. Het is een prachttafel waaraan tien mensen kunnen aanschuiven. Twaalf als ze zich op z’n smalst tonen.

‘Samen eten voedt ook de geest.’

Dat er tien mensen rond de tafel kunnen, is geen toeval. Het is voorzienigheid.

Hoewel ik de tafel al erg lang heb, wist ik dat de dag zou komen dat mijn kinderen geen kinderen meer zouden zijn, maar jongvolwassen vrouwen met appetijt voor jongens of meisjes. En dat ook ik ooit weer een vriendje of vriendinnetje zou hebben. Mochten we allemaal samen een vriendje of vriendinnetje hebben, zouden we met tien zijn.

Pater familias

We zijn nog niet zover. De kinderen zijn wel degelijk jonge vrouwen, maar de aanhangsels blijven voorlopig achterwege. Behalve bij mezelf. Al maakt het niet zoveel uit. Het gaat erom dat de mogelijkheid bestaat.

Samen aan tafel zitten en samen eten, maakt trouwens wezenlijk onderdeel uit van de opvoeding die ik mijn kinderen geef. Het is zelfs een overtuiging. Noem het een moment van bezinning dat door religieuze mensen ingevuld wordt door gebed en onthouding. Bij ons dus door spijs en drank, en veel geleuter.

Ik mag mezelf dan graag zien als een pater familias. Zo een uit een Italiaanse maffiafilm, maar dan zonder het geweld en de eigendunk. Allemaal samen om te eten als ritueel, als verbinding. Om de familiale band te benadrukken, jazeker, maar meer nog, zonder het er vingerdik op te leggen, om de liefde voor elkaar te bezingen.

Het eten is daarbij niet alleen nodig om het lichaam te voeden, samen eten voedt ook de geest. Net omdat er zo veel geleuterd wordt aan tafel. Want dat leuteren gaat altijd veel dieper dan het oppervlak. Of het neemt een kwade bocht en ontaardt in ruzie. Of het neemt een steile vlucht en mondt uit in een schaterlachen waardoor het eten even moet wachten. Of het kan gewoon stil zijn. Als er slecht nieuws is en troost gevonden wordt in een spruitje of een stronk witloof. En in het samenzijn.

Comfort

Een rapport van Unicef uit juli 2019 zegt dat er meer dan 820 miljoen mensen honger hebben. Na het uitbreken van de coronacrisis waarschuwt David Beasley, de topman van het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties, voor hongersnoden van Bijbelse proporties. Daar komt nog bij dat 736 miljoen mensenonder de armoedegrens van 1,9 dollar per dag leven.

Mijn lange houten tafel waaraan twee, drie keer per dag gegeten wordt, is luxe. Comfort.

Bij gesprekken over de klimaatverandering hoor ik vaak veel bereidwilligheid om er iets aan te verhelpen. Maar steeds wordt eraan toegevoegd dat niemand wil inboeten op comfort. De auto. De citytrip. Het zwembad. De airconditioning. Voedsel.

‘Alsof de economie en het daaraan onlosmakelijk verbonden mantra dat die moet groeien, in steen gebeiteld is.’

Veel mensen zijn bang om dat allemaal te verliezen, zeker als we echt op een andere manier zouden leven. En die angst wordt gevoed door zij die daar een onmetelijke rijkdom door vergaren, met als spreekbuis hun slippendragers: de politiek. Alsof de economie, en het daaraan onlosmakelijk verbonden mantra dat die moet groeien, in steen gebeiteld is. Alsof dat idee niet door mensen is ontwikkeld.

Maar dat is het wel, en het kan dus ook on-ontwikkeld worden. Zonder verlies aan comfort, al zal een deel op een andere manier moeten worden ingevuld. Op een manier waardoor de aardkloot de mensheid niet van zich afschudt. Op een manier waardoor 850 miljoen mensen met honger behoorlijk gevoed worden en 736 miljoen mensen een fatsoenlijk loon krijgen.

Druk, druk, druk

De pater familias maakt in Italiaanse gangsterfilms de beste pastasaus. Niemand kan zo’n goeie pastasaus maken als hij en hij staat niet toe dat iemand anders zich achter het fornuis met zijn saus komt bemoeien.

‘De vrouw van mijn leven is zo mooi als de ochtendgloed van de zon.’

Het is het tweede punt van vergelijk dat ik heb met een peetvader, al jaag ik de persoon die de durf heeft om wel in mijn potten te komen roeren, niet meteen een kogel door de knieschijven.

Dat gevoel van eer verdween enkele maanden geleden. Toen ik de vrouw van mijn leven tegenkwam. En mijn meerdere moest erkennen in het maken van pastasaus. En tig andere gerechten.

Ze heeft enkele unieke kenmerken, de vrouw van mijn leven. Ze is zo mooi als de ochtendgloed van de zon bij open hemel. Ze is zo zacht als de fijnste zijde uit het Verre Oosten. Ze is zo sterk en lief als een zorgende wolvin op een koude winternacht bij volle maan. En ze heeft de gave om vanuit het niets een verrukkelijke maaltijd te toveren, steeds met het oog van een estheet, in kleur en compositie, enkel gebruik makend van plantaardige ingrediënten.

Dat was schrikken

Mijn beide ouders hebben als kind de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. Een tijd waarin angst en honger wezenlijk deel uitmaakten van het dagelijkse leven. Na de oorlog was voedsel stilaan in overvloed beschikbaar en daar moest van geprofiteerd worden. Niet dat mijn ouders plots alles aten wat er maar voorhanden was, maar genoeg (soms wat te veel) eten, was belangrijk. Het Bourgondische tijdperk trad in. En daar hoorde, zoals bij zowat iedereen, een goed stuk vlees bij.

‘Gooi een hamburger in de pan en die verdwijnt voor de helft.’

Ik ben dan ook een vleeseter. Maar vlees en gevogelte zijn veranderd. Niet alleen van smaak, ook van vorm. Gooi een hamburger in de pan en die verdwijnt voor de helft. Steek enkele kippenboutjes in de oven en ze scheiden een slijmerig vocht af. Een steak smaakt naar vochtig karton.

Ik was daar niet blind voor, maar het gemak van een supermarkt en een slagerij om de hoek behield de overhand. Je weet wel: werkende mens, alleenstaande ouder, druk, druk, druk.

Overtuiging

Ik leerde haar kennen op een ochtendlijke samenkomst van mensen die een andere wending aan het leven wilden geven, gewoontes wilden afleren, om er nieuwe aan te kweken.

Ze had voor dat treffen enkele kleinigheidjes klaargemaakt. Vanuit het idee dat leuteren over het leven beter gaat als je iets hebt om op te knabbelen. Omdat het de geest voedt. Ik ging daar volledig in mee. Bovendien waren die hapjes kleurrijk, verscheiden en verrukkelijk.

Ze wist dat ik een vleeseter was en hield me vanuit haar ooghoeken in de gaten. Dat wist ik dan weer niet, ze vertelde het later. Blijkbaar plooide mijn gezicht zich in een gelukzalige grimas.

‘Voor het eerst in mijn leven praatte ik met iemand die een drastische keuze had gemaakt, maar mij niet probeerde te overtuigen om hetzelfde te doen.’

Op een dag ben ik bij haar thuis gaan eten. Ze heeft ook een lange, bruine, houten tafel. Er werd genoten en geleuterd. Over vlees eten of niet. Over productie en industrie, en hoe de drang naar groei alle voedingswaarden uit voedsel haalt. Over lokaal en bio. Over wat een mens nodig heeft, en wat niet.

Voor het eerst in mijn leven praatte ik met iemand die een drastische keuze had gemaakt, maar mij niet probeerde te overtuigen met van fundamentalistische stellingen stijf staande argumenten om hetzelfde te doen. De meningsverschillen die er waren werden aanvaard.

Geloof

Intussen eet ik al meer dan twee maanden uitsluitend plantaardig. En heb ik en passant ook alle suiker uit mijn dieet geweerd.

‘Intussen eet ik al meer dan twee maanden uitsluitend plantaardig.’

Het is een experiment, want de morele overtuiging van een volbloed veganist heb ik nog niet. Het is een experiment om te weten wat een plantaardig dieet met mijn door reuma geteisterd lijf doet. Het is ook een experiment dat mij onbekende smaken, geuren, kruiden en aroma’s leert kennen.

Het is een experiment dat groter geworden is dan ik had gedacht, omdat zij en ik samen een blog zijn begonnen waarop zij recepten aanbiedt en ik er kortverhaaltjes bij schrijf. Het is een experiment dat op activisme begint te lijken, zonder daarbij mensen die anders denken, leven of eten met de vinger te wijzen.

Het is een experiment dat ingaat tegen de geïndustrialiseerde landbouw en veeteelt dat de aarde vreselijke schade toebrengt – denk aan het vernietigen van oerbossen in Zuid-Amerika, Centraal-Europa, Afrika en Zuidoost-Azië, en hoe daarbij allerlei virussen die die bossen nooit hadden mogen verlaten, vrijkomen – en dat steeds hogere eisen stelt aan boeren, een steeds hogere productie verlangt, en bovendien het monopolie op de zaden heeft waarmee die boeren op straffe van moordende boetes hun gewassen moeten verbouwen.

‘Het is een experiment dat groter geworden is dan ik had gedacht.’

Het is een experiment dat samen met een doorgedreven herverdeling van de mondiale rijkdom en het ten grave dragen van de economie zoals wie die nu kennen, een deel van de oplossing kan zijn voor 820 miljoen mensen die honger hebben en 736 miljoen mensen in armoede.

Het is een experiment dat ontstaan is aan een lange, bruine, houten tafel waaraan geleuterd wordt. Het is een leuterexperiment. Van twee verliefde mensen. Die heel erg hard geloven in geleuter.