Geef burn-out geen kans

Foltertuig

Qua druk en vormgeving is dit boek een ramp. Het boekblok is rigide en lijkt meer op een muizenval die niet open te houden is zonder de rug te breken. Het papier is vrij onaangenaam. Het lettertype is schreefloos, vermoeiend om lezen omdat de spaties veel te lang zijn in verhouding tot de grootte en de dikte van de letters.

In het boek doet Luc Swinnen zijn beklag over moderne foltertuigen zoals laptops en smartphones. Wat dit betreft mag dit fysieke boek toe voegen aan de lijst.

Niet nieuw

Burn-out is een term uit 1975, maar het gegeven blijkt uiteraard niet nieuw. Duizenden studies al dan niet op empirisch onderzoek gebaseerd maken van burn-out een bron van mythes en spraakverwarring. Swinnen pretendeert ook niet een wetenschappelijke studie af te leveren, maar een getrouwe weergave te bieden en enkele mythes te ontkrachten.

‘Burn-out bestaat 40 jaar.’

Dat doet hij wonderwel. Als arts maakt hij meteen duidelijk dat burn-out bestaat uit een hele reeks verschijnselen die allemaal aanwezig moeten zijn om te mogen spreken van burn-out. Daarnaast wijst hij terecht op bore-out en depressie. Bij depressie is medische hulp nodig, de behandeling is geheel anders dan bij burn-out.

Landschapsbureau nefast

Volgens Swinnen is stress de oorzaak. Van acute stress, naar chronische stress tot burn-out. De meest betrokken, hardwerkende en aangenaamste medewerkers en managers lopen het meest risico.

Swinnen geeft boeiende inzichten zoals de nefaste gevolgen van bereikbaar zijn, landschapsbureaus of multitasken. Jarenlang hield hij persoonlijkheidstesten bij. Hij kwam tot de conclusie dat hoogsensitieve personen en perfectionisten verhoogd risico vertonen. Een andere factor is eenzaamheid. Daarnaast wijst hij terecht op het verschil tussen bevlogenheid en werkverslaving. Een workaholic leeft volgens Swinnen als “een ongeleid projectiel”.

Positieve effecten van chemie

In het boek legt hij de zes stappen uit van preventie over stress naar burn-out tot herstel. Hij wijst op het belang van neurotransmitters. Endorfine, (nor)adrenaline, serotonine, dopamine en oxytocine hebben allemaal hun positieve effecten. Dus sport, beweging, goede voeding en sociaal contact zijn een absolute vereiste.

Acute stress zorgt voor adrenaline en cortisol, die hormonen schakelen de amygdala of amandelkern los en dit kan gevolgen hebben. De mens schakelt dan over op zijn reptielenbrein dat kiest tussen vluchten, vechten of verstijven. Indien dit permanent gebeurt, nemen de primitieve hersenen het over van de denkhersenen.

‘Iemand met burn-out redeneert niet logisch.’

Het valt op hoe Swinnen cynisme en burn-out steeds weer aan elkaar koppelt. Ondanks de ruime waaier qua voorbeelden uit psychologie en psychiatrie houdt hij het leesbaar en vermakelijk.

Logisch redeneren uitgesloten

Iemand met burn-out redeneert niet logisch. Voor het herstel hebben cognitieve oefeningen dus weinig zin. Amper één pagina over de positieve psychologie voor het herstel is wel mager zeker als stap 6 veerkracht bijna 50 vellen telt.

Gelukkig staan er veel interessante observaties en tips in dit deel. Swinnen raadt aan een goudvis of huisdier te nemen om de stresshormonen aan te pakken. Het zorgt voor dopamine en serotonine. Lopen zorgt voor endorfine. Gezond eten. De biologische klok terug juist zetten. Sociaal contact onderhouden en vooral veel lachen.

Een terugkerend gegeven is het onder controle houden van het reptielenbrein en het humane brein stimuleren. Prikkels beperken. “Burn-out is veranderen” schrijft Swinnen. Oude gewoontes werkten niet. Dus stop de mentale en fysieke roofbouw.

Een aanrader.