De alleenleving
Jan Celie valt meteen met de deur in huis. Volgens deze klinisch psycholoog worden we al decennia geconfronteerd met een gigantisch maatschappelijk probleem: de ‘depressiepandemie’. Na onze ervaringen met het coronavirus, gaan bij het woord ‘pandemie’ meteen alle lichten op rood. Terecht, want de depressiecijfers zijn bijzonder onrustwekkend.
‘Minstens één op drie mensen belandt ooit in een depressie.’
Minstens één op de drie mensen belandt ooit in een depressie, opent Celie. Dat waaiert uit in de enorme toename van maatschappelijk onbehagen, van mensen die niet meer verlangen en/of niet meer verlangd worden.
Niet overdreven
Volgens Celie zijn die torenhoge cijfers een flagrante onderschatting omdat de meeste mensen met depressie onzichtbaar blijven voor nationale gezondheidsdiensten. Depressie is een wereldwijde epidemie die elk jaar miljoenen slachtoffers eist. In tegenstelling tot de coronapandemie vallen de slachtoffers vooral onder de jonge bevolking. Suicide is de belangrijkste doodsoorzaak binnen de leeftijdscategorie van 15 tot 29 jaar.
Conclusie: het woord ‘depressiepandemie’ is niet overdreven.
Verhaal van menselijke verbinding
Niets nieuws onder de zon, zult u denken. We zijn al langer op de hoogte van al dat onheil. Toch weet Celie in dit boek te prikkelen met een scherpe afwisseling van wetenschappelijke feiten en persoonlijke verhalen.
De auteur neemt de lezer mee naar zijn kindertijd. Via de personages uit die tijd word je meegezogen in zijn fascinatie voor menselijke verbinding. De observaties van de verteller evolueren gaandeweg naar die van de wetenschapper. De auteur contrasteert de verbindingen die hij als kind waarnam met de hedendaagse realiteit, een werkelijkheid die hij fijntjes de ‘alleenleving’ noemt.
Wetenschappelijk drijfzand
Celie houdt de lezer in de tekst door hem af en toe op het verkeerde been te zetten. Gaat het over de aanpak van depressie, dan krijgt de lezer eerst een hoera-verhaal: “We kennen de oorzaak, we hebben betrouwbare diagnostische tools én effectieve behandelprotocollen”.
‘Heel wat ideeën achter de aanpak van de depressiepandemie houden geen steek.’
Celie doorprikt meteen dat optimisme: het is gebouwd op wetenschappelijk drijfzand. De hypotheses omtrent oorzaak en diagnostiek die reeds decennia worden verdedigd, zijn helemaal niet zo objectief, betrouwbaar en valide als vaak wordt beweerd. Ook de bewijsvoering voor de effectiviteit van farmaceutische en psychotherapeutische behandelingen voor depressie is dat niet.
De auteur suggereert dat heel wat ideeën achter de aanpak van de depressiepandemie geen steek houden. Al is hij geen tegenstander van die aanpak, toch zal die nooit de stijgende cijfers voor depressie, burn-out en een breder maatschappelijk onbehagen doen keren. Pillen en therapieën kunnen de depressiepandemie niet indijken.
Verbondenheid en ongelijkheid
Moeten we depressie dan anders gaan bekijken? Is het wel een individueel probleem? Celie overtuigt zijn lezer dat de meeste mensen die depressief zijn, hun gemoedstoestand ontwikkelen ten gevolge van de ‘depressogene alleenleving’ waarin we al enkele decennia vertoeven. Een maatschappij dus die depressie veroorzaakt.
Heel concreet focust Celie op twee zaken: het gebrek aan menselijke verbondenheid en de steeds toenemende ongelijkheid. Hij ontvouwt de stelling dat onze samenleving fundamenteel vervreemdend en fundamenteel ongelijk is. Dat staat haaks op wie we zijn als soort: de menselijke soort leefde 95 procent van zijn tijd op deze planeet binnen een sociaal weefsel waarin verbinding centraal stond en ‘wederkerig altruïsme tussen niet-verwanten’ de kerneigenschap was.
Zijn conclusie toont een oorzakelijk verband: hoe meer verbondenheid en hoe meer gelijkheid tussen mensen, des te lager zullen de cijfers zijn voor depressie en tal van andere grote maatschappelijke en gezondheidsproblemen. Iedereen wordt beter van meer verbondenheid en gelijkheid. Vandaar dus de titel van dit boek.
Deterministisch
Vanuit die persoonlijke verhalen en wetenschappelijke evidenties, durft de auteur ook in zijn glazen bol kijken. Zijn boodschap is ongemakkelijk: in 2030 zal depressie wereldwijd het meest voorkomende gezondheidsprobleem zijn. Hij schuwt het daarbij niet om standpunten in te nemen over wat slecht én wat goed is voor de mens: van bewegen over verbinding tot minder schermtijd.
‘Heb ik als individu dan niets meer in de pap te brokken?’
Onderweg vroeg ik me af vanuit welk mensbeeld de auteur schrijft. Soms lijkt het deterministisch, met individuen als slachtoffers van de maatschappij waarin ze leven. Ergens staat dat de maatschappelijke ordening “de oorzaak of het mechanisme is dat ons volledige doen en laten aanstuurt en reguleert”. Heb ik als individu dan niets meer in de pap te brokken, vroeg ik me af? Het minste dat je kan zeggen is dat de auteur er geregeld een lap op geeft. Het boek brengt een scherpe, maar ook wetenschappelijk beargumenteerde, boodschap.
Hoopvolle mogelijkheden
Een boek lezen over de depressiepandemie is geen vrolijk tussendoortje. Toch laat de combinatie van een wetenschappelijk perspectief en de rijke persoonlijke ervaringen van de auteur de lezer af en toe op adem te komen. Het is een boeiende en meeslepende combinatie: soms onversneden en ‘in your face’, dan weer met de nodige relativering en humor. Met volgehouden spanning ook, want hoe geraken we uit deze situatie? Is een ommekeer wel mogelijk?
En ja hoor: Celie reikt ook hoopvolle, preventieve oplossingen aan. Die gaan alle kanten uit: van structurele veranderingen zoals het bestrijden van ongelijkheid, tot het inzetten op meer kleine verbindingen tussen mensen, of een permanent burgerparlement voor het ontwarren van knopen waar de politiek niet uitraakt.
De ultieme remedie tegen de depressiepandemie zit niet in pillen maar in een betere samenleving. Dat is de hoopvolle boodschap. Mensen zijn niet alleen willoze slachtoffers van een ziekmakend systeem. Ze kunnen met eigen keuzes het verschil maken. Wat wellicht het meest tot hoop stemt is het volgende: de auteur maakt erg duidelijk dat de aangereikte oplossingen helemaal niet zo moeilijk zijn te realiseren als de meesten denken.
Reacties [3]
Het lijkt me bij een dergelijke analyse fundamenteel dat de auteur eerst zou definiëren wat nu voor hem juist een “depressie” inhoudt, als hij cijfers vernoemt zoals dat 1 op de 3 mensen in hun leven zo’n depressie zouden meemaken.
Gaat dat dan bijv over louter zich niet goed voelen of over bijv echte klinische depressies? Dat geeft een enorm verschil in de cijfers.
Duidelijkheid hierover lijkt me essentieel om hem in zijn gedachtengang te volgen.
Het kan helaas ook een voorbeeld zijn van hoe psychiatrische termen tegenwoordig buiten hun context en op een veel banaler niveau gebruikt worden.
“Kan”, dus.
Beste mensen, de oplossing bestaat, doch weinigen weten er van. Niet in een democratie vind men de oplossing, doch wel in Deep Democracy, een aanrader voor de auteur van dit boek. Een tweede thema die ik zou willen aansnijden, is transcenderen. Ook hier een boek van, gratis te vinden op http://www.veldparadogma.com. Dit is een boek dat toelaat dat een kleine groep mensen, mist het juiste onderricht (bekijk het niet als onderricht in een school), via zeer diepe meditatie, een volk kan begeesteren. Voordeel hier van: je kan iedereen er warm voor maken, daar het wetenschappelijk bewezen positive gevolgen heeft bij ieder individu, maar ook bij allen die bij hen in de omgeving wonen. Vele wetenschappelijk proeven bewezen dit. Indien je beide in aanschouw neemt, Deep Democracy en transcenderen, kommje tot een oplossing, door ieder gedragen, door ieder aanvaard. Ook hier: 1dr8, maakt m8. Informeer je over beide thema’s, de wereld zal voor je ogen veranderen, ten goede 😉😊
Zeer benieuwd! Dit boek lijkt me een eyeopener en hopelijk kan het de lezer inspireren en aanzetten tot verandering en nieuwe inzichten
Zeker lezen
Buddyproject koppelt studenten aan mensen met psychische kwetsbaarheid
Nancy Blockx coördineert inloopcentrum: ‘Iemand moet de stem zijn van de meest kwetsbaren’
Koen Hermans: ‘Je wint geen verkiezingen met goed lokaal sociaal beleid’
Functionele cookies Altijd actief
Voorkeuren
Statistische cookies
Socialemediacookies