Creativiteit als uitdaging in sociaal werk

Allemaal mis

Over creativiteit bestaan veel misverstanden en vooroordelen. Hoe ik dat weet? Ik had zelf een paar verroeste vooroordelen in mijn hoofd zitten. Twee voorbeelden. Creativiteit kan je testen tijdens dure assessment proeven. Creativiteit is niets voor mij, want je bent creatief of je bent het niet…

‘Mensen produceren mist over creativiteit.’

Ook de mensen rondom mij produceren veel mist over creativiteit. Een goede vriend, begeleider in een woning voor personen met een handicap: “Creativiteit? Gelukkig moet ik dat niet doen, ik sta toch niet in het crea-atelier?”

We zijn allemaal mis! De onderzoekers Beekers, Kroes en Van Rosmalen duiken grondig en met Nederlandse zwier in het onderwerp. Ze sommen een heleboel mythes op. En ze slagen erin om de mythes over creativiteit te doorprikken.

Het is even wennen aan de vele afkortingen. De Nederlanders kampen, net zoals wij in Vlaanderen, met het moeilijke afkortingen syndroom. Maar de problemen waarmee de Nederlandse zorgverleners worstelen zijn heel herkenbaar.

Werken met mensen

Er zit potentieel in die nieuwe inzichten over creativiteit. Ik zie het geld al binnen stromen! Ik droom hardop over een mooie loft op ’t Eilandje in Antwerpen. Samen met mijn hipster vrienden dure koffie slurpen in een pop-up barretje. Snel even een nieuwe app ontwikkelen die aanslaat en die beursgenoteerd gaat. En daar is eindelijk mijn derde pensioenpijler…

Nee, dat klinkt te gemakkelijk. Een app bestaat enkel uit nulletjes en ééntjes. Wij, sociaal werkers, werken met mensen. Wij moeten pas écht creatief zijn.

Ik ben geïnteresseerd in hoe creativiteit een sociale organisatie kan verder helpen. Hoe kan het creatief proces mijn collega’s vooruithelpen als ze zich buigen over een moeilijk probleem? Ik ga hier en nu samen met mijn collega’s aan de slag en vind nieuwe manieren van zorgen voor mensen uit. Nu jij, hipster!

Creatief proces

Veel van mijn collega’s hebben het gevoel dat de sociale sector helemaal herdacht wordt. Voorzieningen en instituten worden sociale ondernemingen en concurreren met elkaar. Managementtaal sluipt binnen in ons jargon. Zullen we het brainstormen en concepten bedenken overlaten aan dure consultants?

‘Er zit veel know how bij medewerkers uit de non-profit.’

Dat hoeft helemaal niet. De auteurs van dit boek benadrukken het belang van het creatieve proces. Er zit heel veel know how bij de medewerkers uit de non-profit. Als je methodisch te werk gaat, dan kan een sociale organisatie er ook in slagen om creatief te zijn en te innoveren. Dat is de hoopvolle gedachte van dit boek.

Heruitvinden

Lap. Sociaal ondernemen en innovatie. Nu gebruik ik zelf al managementtaal. Mijn collega’s met veel ervaring op de teller luisteren er meewarig naar. Waarom zouden ze meestappen in deze retoriek? Deze collega’s zijn stuk voor stuk steengoede begeleiders. Ze helpen onze cliënten elke dag grenzen verleggen. Is dat niet het belangrijkste?

Een goede organisatie moet zich af en toe heruitvinden. Zo blijft ze relevant voor haar cliënten. Waarom doen we met onze bewoners al jaren hetzelfde op dezelfde manier? Sociaal werkers moeten die vraag af en toe durven stellen. Hoofdstuk zeven gaat over gewoontes en over hoe je die soms, maar niet altijd, moet doorbreken.

“Waarom? Daarom is geen antwoord!” Dat was het jaarthema toen ik in de scouts zat in 1990-1991. Ik durf te wedden dat de scoutsleider die die slogan heeft bedacht, een sociaal werker is geworden.

Eureka

Voor de auteurs is het creatieve proces dat je doorloopt van cruciaal belang. Een creatief proces bestaat uit verschillende fasen: de vraagfase, de verkenningsfase, de incubatiefase, de ideefase, de realisatiefase.

Dit boek is gestructureerd en chronologisch aangepakt. Elke fase is uitvoerig beschreven in een apart hoofdstuk. Af en toe had ik een ‘eureka’ gevoel. Ergens een nachtje over slapen, dat blijkt dus wel degelijk te werken! Dat heet dus gewoon: de incubatiefase. Eindelijk begrijp ik Stijn Meuris met zijn Limburgse incubatoren.

‘Tijd investeren in mensen levert winst op.’

Ik had het boek graag wat bondiger gewild, misschien is het te veel opgevat als cursusmateriaal voor sociaal werkers in opleiding? Er worden veel omwegen gemaakt en ik las veel inspirerende verhalen en quotes. Maar deze verhalen in de marge bemoeilijken het lezen een beetje. De auteurs verwijzen af en toe naar een website, maar die moeite heb ik me niet getroost. Voor een sociaal werker is het devies even goed: time is money.

Wat je tussen de lijnen leest is ook: tijd investeren in mensen levert winst op. Wil je samen met collega’s een bepaalde methodiek uitdenken of een probleem aanpakken? Als je het goed aanpakt, dan kan je samen iets bedenken. Dat is de boodschap. Ik kan niet wachten om eraan te beginnen.