Maak tijd voor je partner

Overheid moeit

De sensibiliseringscampagne werd druk becommentarieerd.Van Crombrugge, H. (2017), ‘Geen betere relaties met Donderdag Date-dag’, Sociaal.Net, 3 juli 2017.Omwille van de seksueel getinte afbeeldingen werd al snel gespot met  ‘donderdag als verplichte seksdag’.Demeyer, P. (2016), ‘Omdat het moet van minister Vandeurzen: donderdag is voortaan Poeperkesdag’, Het Nieuwsblad, 21 oktober 2016.Mede daarom noemde Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid en Gezin Vandeurzen het de ‘meest fascinerende campagne die hij ooit heeft meegemaakt’.Vraag om uitleg over de relatieondersteunende campagne ‘Donderdag date-dag’ van Vera Jans aan minister Vandeurzen, vraag 2262 (2016-2017), 30 mei 2017.

‘Het is een veel besproken campagne.’

Moet de overheid zich wel bemoeien met het privéleven van haar burgers?Beel, V. (2016), ‘Ga eens veggie eten met je partner’, De Standaard, 21 oktober 2016.Het is niet zo vreemd dat de overheid zich gaat bezighouden met partnerrelaties. De overheid voert nu al verschillende campagnes ter bevordering van de fysieke en geestelijke gezondheid. We weten dat een goede partnerrelatie zowel aan de fysieke gezondheid als aan het mentaal welbevinden bijdraagt.Symoens, S. en Bracke, P. (2012), ‘Echtscheiding, conflict en mentale gezondheid: hoe conflict met de ex- en nieuwe partner gerelateerd is aan welzijn na scheiding’, Relaties en Nieuwe Gezinnen, 2, 1; Corijn, M. (2016), De gezinsdimensie in de psychische gezondheid, Brussel, Studiedienst Vlaamse Regering, 2016.

Mannen en vrouwen zijn gelukkiger in een goede partnerrelatie. Bovendien is de doelgroep van de campagne, koppels met jonge kinderen, goed gekozen: ouderschap heeft een invloed op de partnerrelatie.

Komst van een kind

Vaak ervaren partners stress omwille van een gebrek aan tijd en de mogelijkheid om hun relatie te onderhouden. Veel partners zijn na de geboorte van een kind minder tevreden over de kwaliteit van hun relatie.Ligermoet, I. en Okma, K. (2014), Steun voor aanstaande ouders bij ouderschap en opvoeding. Visiedocument voor gemeenten, Utrecht, Nederlands Jeugdinstituut; Kluwer, E. (2010), ‘From partnership to parenthood – review of marital change’, Journal of Family Theory & Review, 105-125.

Seksuele tevredenheid neemt af, intimiteit en communicatiepatronen veranderen en er is meer conflict tussen partners dan voor de komst van kinderen.

Kinderen hebben impact

Vooral jonge ouders hebben het moeilijk. De verandering van partnerschap naar ouderschap vergt een aanpassing aan de nieuwe rol. Een baby heeft veel zorg en aandacht nodig. Jonge ouders kampen vaak met een tekort aan slaap, spenderen meer tijd in het huishouden, er is minder tijd voor vrije tijd of elkaar.

Onderwerpen van conflict zijn de verdeling van huishoudelijke taken, de beperkte tijd die partners samen spenderen, het gebrek aan fysieke en emotionele intimiteit en overmatige werkuren. Ook copingvaardigheden veranderen. Men gaat minder goed emoties uiten en minder inlevend reageren.

‘Jonge ouders hebben het moeilijk.’

Ook bij het vormen van een nieuw samengesteld gezin heeft ouderschap een impact op de partnerrelatie. Hoe vaker men met de nieuwe partner over opvoeding praat, hoe beter de kwaliteit van de relatie. Conflict over de opvoeding tussen nieuwe partners hangt samen met een slechtere kwaliteit van de partnerrelatie.Vanassche, S. en Matthijs, K. (2013), ‘Verblijfsco-ouderschap en de relaties tussen ouders en stiefouders’, Relaties en Nieuwe Gezinnen, 3(4), 1-33.

Tijd voor elkaar

Tijdsbestedingsonderzoek stelt vast dat gezinnen met kinderen minder vrije tijd hebben dan gezinnen zonder kinderen. Globaal genomen spenderen gezinnen met inwonende kinderen meer dan 51 uur per week aan gezin en werk. Dat is zes uur meer dan gezinnen zonder inwonende kinderen. Bij gezinnen met inwonende kinderen gaat meer tijd naar huishoudelijke taken en opvoeding. Voor vrije tijd, sociale participatie en slaap is er minder tijd.

Vooral jonge kinderen wegen sterk op de tijd van ouders. Ouders van kinderen onder de zes jaar spenderen 8,5 uur meer aan kinderzorg en opvoeding dan papa’s en mama’s van oudere kinderen.Glorieux, I. en Minnen, J. (2004), ‘Kinderen maken het verschil. Over de invloed van kinderen op het tijdsbestedingspatroon van ouders’, Gezinsbond, 2-10.

Niet alleen op donderdag

Samen vrije tijd spenderen hoeft natuurlijk niet op donderdag. Het moet ook niet altijd nieuw en spannend zijn. Gewone activiteiten zoals samen een film of tv-kijken, winkelen, praten of samen in huis werken, kunnen bijdragen tot intimiteit en tevredenheid. Belangrijk is dat beide partners de tijd als stressvrij ervaren.

‘Het moet niet altijd spannend zijn.’

Relatietherapeuten bevestigen het belang van de focus op tijd. Tijd moet je maken, liefst voordat er problemen ontstaan. In het onderzoek ‘Scheiding in Vlaanderen’ blijkt ‘uit elkaar gegroeid zijn’ de belangrijkste reden voor een echtscheiding. Ondanks het idee dat de tijd ons ontglipt, is het belangrijk om tijd te nemen om te zorgen voor elkaar.Dewispelaere J. (2017), ‘Liefde en tijd in partnerrelaties’, In: Luyten D., Van Crombrugge H., Emmery K. (Eds.), Gezinnen, relaties en opvoeding, vol: 3, Het gezin in Vlaanderen 2.0, Antwerpen, Garant, 137-152.

Het oordeel van de partners

Op basis van onderzoek en praktijkervaring blijkt de focus op ‘tijd maken voor de partner’ dus goed gekozen. Maar wat vinden Vlaamse mannen en vrouwen van de campagne Donderdag date-dag?Emmery K. en Van Houdenhove E. (2017), Beleving campagne “Maak van donderdag date-dag en blijf ook met je partner de beste vrienden”, Brussel, Odisee Hogeschool, Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen.

De campagne wordt globaal genomen positief onthaald. Het initiatief wordt in de eerste plaats als leuk, interessant, grappig en informatief omschreven. Lager opgeleiden kennen vaker positieve termen toe aan de slogan. Dit geldt ook voor vrouwen. Zij geven een meer positieve beoordeling van de slogan dan mannen.

‘De campagne wordt positief onthaald.’

De beelden en tips van de campagne spreken aan omwille van inhoud en vormgeving. Ook qua herkenbaarheid scoren ze hoog. Wat de respondenten vooral onthouden, is dat het belangrijk is om tijd te maken voor je relatie, dat je relatie aandacht nodig heeft en een kwestie is van investeren en onderhouden.

Campagne zet aan tot denken

Een minderheid ervaart de slogan als betuttelend. Vooral het aspect van een donderdag als date-dag of een andere vaste dag vindt men storend. Dit deel van de slogan wordt door één vijfde van de hoger opgeleiden en één derde van de mannen betuttelend genoemd.

Eén van de doelstellingen van de campagne was relaties en relatieproblemen bespreekbaar te maken. Deze doelstelling is slechts beperkt bereikt. Eén vierde van de respondenten heeft naar aanleiding van de campagne met zijn of haar partner gesproken. Eén op vijf heeft zijn relatie met anderen besproken.

‘Een minderheid ervaart de slogan als betuttelend.’

Meer dan 60% van de respondenten gaf naar aanleiding van de campagne aan na te denken over hun relatie. Iets meer dan de helft rapporteerde te beseffen dat het soms ook moeilijk gaat in een relatie. Vooral lager opgeleiden gaven aan dat ze meer inzicht kregen in het belang van een partnerrelatie. Eén op drie maakt na de campagne meer tijd vrij voor zijn partner. Dit cijfer is hoger bij de doelgroep van de campagne, koppels met jonge kinderen.

Te veel, te weinig

In een open vraag over de beleving van de campagne vragen sommigen zich af of de campagne nuttig is voor koppels met een ‘goede’ relatie? En is zo’n campagne voldoende voor koppels met relatieproblemen?

Dit zien we bijvoorbeeld in volgende citaten: “Als een relatie in de positieve sfeer zit, dan heb je geen nood aan de tips, zit je met een ‘down’ dan zijn de tips niet voldoende.” “Voor koppels waar het allemaal binnen de grenzen van het ‘normale’ loopt, kan deze campagne betuttelend overkomen. Bij koppels waar er problemen zijn, kan het te weinig houvast bieden.”

Met twee

Personen die relatiemoeilijkheden ervaren, kijken inderdaad meer kritisch naar de campagne. “Ik vind ze leuk en fijn, maar in een relatie ben je met twee. Er zijn er twee die moeten willen. Mijn partner wil niets meer, niet praten, niet samen leuke dingen doen. Vooral geen inspanningen doen op gelijk welk vlak. Wij leven eerder samen omwille van de kinderen.”

‘Bij relatieproblemen is een campagne onvoldoende.’

Het is duidelijk dat een date-dag niet voldoende is wanneer zich relatieproblemen voordoen. De campagne in het najaar van 2017 wil meer gericht zijn op het doorbreken van het taboe. De boodschap luidt: “Durf erover spreken met vrienden, familie en, waar nodig, professionals”. De focus van de vervolgcampagne is meer gericht op het informeren over en eventueel doorverwijzen naar het aanbod van relatieondersteuning.

Breder beleid

Relatie- en gezinsondersteuning kan niet los gezien worden van de bredere context. Zo zien we dat de boodschap van de campagne bij een aantal mensen weerstand oproept. Ze hebben moeite met een overheid die oproept om tijd te maken voor de partner, maar die tegelijk een model naar voor schuift waarin gezinnen hard moeten werken om het financieel haalbaar te houden.

Of zoals een jonge ouder dat stelt. “Als je beiden voltijds werkt en schoolgaande kinderen hebt, is tijd voor elkaar soms iets om van te dromen.”

Een andere ouder stelt het als volgt. “Als ik iets leuk wil doen met mijn partner, ben je niet alleen geld kwijt aan een activiteit, maar ook aan een oppas. Die centen steken we liever in ons huis en in kleren en eten voor de kinderen.”

‘Er moet aandacht zijn voor werkbaar werk.’

In onze huidige maatschappij ervaren veel mensen een tekort aan tijd en een gebrek aan een leefbare werk-privé balans. Een beleid dat wil inzetten op hechte partner- en gezinsrelaties staat niet los van de bredere economische context met aandacht voor werkbaar werk.Dewispelaere J. (2017), ‘Liefde en tijd in partnerrelaties’, in: Luyten D., Van Crombrugge H. en Emmery K. (Red.), Gezinnen, relaties en opvoeding, vol: 3, Het gezin in Vlaanderen 2.0, Antwerpen, Garant, 137-152.

Actieplan

De beleidsaandacht voor partnerrelaties beperkt zich niet tot een campagne, maar is ook  opgenomen in een actieplan inzake de aanpak van relatie- en scheidingsproblemen.

In dit plan stelt de Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid en Gezin Jo Vandeurzen dat hij het belangrijk vindt om relaties te versterken. Hij wil gezinnen ondersteunen bij grote veranderingen zoals gezinsvorming, ouderschap, echtscheiding of het vormen van een nieuw samengesteld gezin. Het plan wil problemen in de partnerrelatie bespreekbaar maken en daarmee een escalatie van relatieproblemen voorkomen.

‘Het actieplan wil escalatie van relatieproblemen voorkomen.’

Naast het opzetten van een campagne en het informeren over het beschikbare aanbod aan relatieondersteuning, zijn een aantal concrete acties ook gericht naar professionals: het informeren van relevante beroepsgroepen over relatieondersteuning, het bekendmaken van het aanbod, het uitbouwen van telefonische en onlinehulp…

Tips en tools

Het is een actieplan met een ambitieuze doelstelling. Dat moet met weinig middelen geïmplementeerd worden tussen 2016 en 2019.

Om relatieproblemen bespreekbaar te maken, is er meer nodig dan een campagne. In ons belevingsonderzoek zagen we dat slechts een beperkt aantal mensen de campagne bespreken met hun partner of met anderen. Het ging bovendien om een campagne met een niet-problematisch karakter, met als idee om koppels met een positieve boodschap een duwtje in de rug te geven.

In de vervolgcampagne komt meer aandacht voor het aanreiken van tips en tools over relatiemoeilijkheden. Het zou interessant zijn om na te gaan of mensen die het moeilijk vinden om relatiemoeilijkheden met hun partner te bespreken, hiermee zelf aan de slag kunnen.

Ondersteunende professionals

De campagne spoort aan om relaties te bespreken met het informele netwerk en met nabije professionals. Zo stelt de minister voor om te onderzoeken of een aanbod relatieondersteuning kan aansluiten bij de Huizen van het Kind. Ook professionals zoals leerkrachten, artsen en advocaten moeten gesensibiliseerd worden over relatieproblemen.

We vragen ons af in welke mate vrienden, familie en de genoemde professionals zich competent voelen om eventuele relatieproblemen te bespreken. Mogelijk is er nog gespreks- en handelingsverlegenheid.

Voldoende aanbod

Het actieplan spreekt niet over de socio-culturele sector, wellicht mede omdat dit tot de bevoegdheid van een andere minister behoort. Nochtans kan het zinvol zijn om in vormingen in te zetten op reflectie over partnerrelaties.Emmery, K. (2013), Studie relatieondersteunend aanbod in Vlaanderen, Schaarbeek, Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen.

‘Het actieplan spreekt niet over de socio-culturele sector.’

De campagne kan een invloed hebben op de instroom in de hulpverlening. Extra inzet op een aanbod is niet voorzien. Verschillende Centra Algemeen Welzijnswerk hebben onvoldoende ruimte om begeleiding na aanmelding van relatieproblemen aan te bieden. Cliënten die niet tot een kwetsbare groep behoren, worden vaak doorverwezen naar private hulpverlening. Vragen naar een voldoende aanbod van betaalbare en kwaliteitsvolle relatiebegeleiding en therapie blijven relevant.