Achtergrond

‘Geschrokken hoeveel studenten geen eigen laptop hebben’

Frederika Hostens

Dag na dag tekent zich almaar scherper af dat de coronacrisis de meest kwetsbaren in onze samenleving het hardst treft. Ook studenten van hogescholen en universiteiten ontsnappen niet aan die bikkelharde realiteit. “De gevolgen reiken veel verder dan de kothuur niet kunnen betalen”, klinkt het.

Dossier:  
jobstudenten

© ID / Jan Van der Perre

Lockdown

Horecazaken, toeristische attracties en niet-voedingswinkels zijn dicht, evenementen geschrapt. Dat heeft niet alleen gevolgen voor zaakvoerders, medewerkers en freelancers, maar ook voor jobstudenten.

‘Het aantal vacatures voor jobstudenten is gedaald.’

“Rond jobstudenten worden maatregelen genomen”, liet minister Hilde Crevits zich op 1 april ontvallen tijdens een actualiteitsdebat in het Vlaams parlement. “Zo zijn er heel wat sectoren waar sterke nood is aan die jobstudenten. Zij kunnen daar aan de slag gaan. Men kan daarvoor een uitzendkantoor contacteren.”

De oplossing lijkt logisch, maar werkt ze ook op het terrein? Sander Vanmaercke, bestuurder bij de Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS), stelt vast dat de vraag naar studentenjobs momenteel veel groter is dan het aanbod. “Het klopt dat bepaalde sectoren nu meer studenten tewerkstellen dan gewoonlijk, maar die verschuiving volstaat niet om de sluiting van de horeca op te vangen, traditioneel de grootste bron voor studentenjobs. Het blijkt momenteel niet mogelijk om hetzelfde aantal studentenjobs als gewoonlijk te garanderen.”

Te weinig studentenjobs

Dat een nieuwe studentenjob vinden tijdens een soft lockdown gemakkelijker gezegd is dan gedaan, bewijzen de jobdatabanken van hogescholen en universiteiten. “In onze jobdatabank worden in elk geval veel minder jobs toegevoegd en zelfs bestaande vacatures geannuleerd”, signaleert Winnie Nys, hoofd van de dienst studentenstatuut, studiefinanciering en studentenjobs aan de VUB.

In de vacaturedatabank van de KU Leuven tekent zich een gelijkaardig patroon af. Nancy Hendrikx, medewerker van de sociale dienst: “Het aantal vacatures is wel degelijk gedaald. Collega’s van het Student Career Center zijn daarom volop actief bedrijven aan het contacteren waarmee ze voor de crisis al nauw samenwerkten. Ze vragen hen naar jobs die studenten van op afstand kunnen doen, maar die rondvraag heeft voorlopig nog niet veel opgeleverd. Ze hebben ook supermarkten aangesproken omdat daar nu extra krachten nodig zijn. Maar veel supermarkten geven er de voorkeur aan om de jobstudenten die ze voor de coronacrisis al inschakelden, tijdelijk meer werk te geven in plaats van nieuwe vacatures uit te schrijven.”

Krap bij kas

Dat er studentenjobs wegvallen, heeft voor de ene student grotere financiële consequenties dan voor de andere.

‘Studenten kunnen een noodtoelage vragen.’

Sommige studenten werken om zakgeld te verdienen, andere betalen met de inkomsten uit hun studentenjob de huur of een deel van de huur van hun kot, nog andere financieren er ook andere studiekosten mee. Tijdelijk minder of geen zakgeld hebben, is allesbehalve aangenaam, maar het ontneemt je de mogelijkheid niet om te blijven studeren. Je kot en andere studiekosten niet meer kunnen betalen, is een ander verhaal.

Studenten die door de coronacrisis geld tekortkomen om hun studies en kot te betalen, kunnen aan de KU Leuven aankloppen bij de sociale dienst. Nancy Hendrikx: “Als een student aangeeft dat zijn budget niet meer klopt doordat hij van midden maart tot midden april niet kon werken, dan kan hij een noodtoelage aanvragen om die periode te overbruggen. Duurt de periode waarin bepaalde studentenjobs niet mogelijk zijn langer en blijven er onvoldoende nieuwe studentenjobs bijkomen, dan bekijken we of we die maatregel verlengen of andere maatregelen nemen.”

Sociaal noodfonds

De Vlaamse Vereniging van Studenten pleit alvast voor een vangnet op Vlaams niveau.

Ze roept de Vlaamse regering op om een sociaal noodfonds in het leven te roepen voor jobstudenten die hun job zijn kwijtgeraakt en daardoor moeite hebben om hun kot of studies te betalen.

‘Veel koten staan leeg en toch moet de huur doorbetaald worden.’

Hoe onderscheid je die groep van de groep voor wie een studentenjob vooral een bron van zakgeld is? Sander Vanmaercke: “Als daarvoor samengewerkt wordt met de diensten studentenvoorzieningen (stuvo’s) van de hogescholen en universiteiten, moet het zeker mogelijk zijn om ervoor te zorgen dat de ‘triage’ zorgvuldig gebeurt. We vinden het echter wel belangrijk dat dit sociaal noodfonds op Vlaams niveau wordt uitgerold, over de verschillende hogescholen en universiteiten heen.”

Kothuur heikel punt

Een ander heikel punt is de kothuur. Veel koten staan nu leeg, toch moet de huur doorbetaald worden. Niet verwonderlijk dus dat de stuvo’s overspoeld worden door vragen daarover. Die vragen komen niet alleen van studenten die hun kot gedeeltelijk of helemaal zelf betalen en hun studentenjob kwijt zijn, maar ook van ouders die moeite hebben om de kothuur te blijven betalen doordat hun inkomen gedaald of weggevallen is.

Voor de residenties in eigen beheer namen de Vlaamse universiteiten en hogescholen intussen compenserende maatregelen.

De KU Leuven halveert de huurprijs voor april. Maandelijks evalueert de universiteit of een verdere huurreductie kan worden toegekend. De VUB laat een maand huur vallen. Studenten die een kot huren in een residentie van UAntwerpen kunnen vervroegd hun huurcontract opzeggen. UGent-studenten die een kamer huren in een home met gedeelde keuken- en sanitaire voorzieningen, hebben hun kamer moeten verlaten. Zij moeten geen huur meer betalen tot wanneer hun kamer opnieuw beschikbaar is.

De Vlaamse hogescholen beslisten om voor studentenkamers in eigen beheer de kosten van de nutsvoorzieningen zoals verwarming, elektriciteit en internet kwijt te schelden zolang de campussen gesloten blijven.

Onderhandelen met kotbaas

AP Hogeschool Antwerpen heeft geen eigen kamers in beheer en kan dus ook geen korting of kwijtschelding van huur toekennen.

‘We moedigen studenten aan om te onderhandelen met hun kotbaas.’

Studenten die kunnen aantonen dat ze voor de coronacrisis studentenarbeid deden om hun kot te betalen, kunnen een noodtoelage aanvragen. “De sociale dienst heeft daarvoor een vereenvoudigde procedure in het leven geroepen”, legt Jan Kuypers uit. “We proberen ervoor te zorgen dat de studenten zo snel mogelijk over het bedrag beschikken waar ze volgens ons recht op hebben zodat ze toch hun huur kunnen blijven betalen.”

Is het niet eerder aan privéverhuurders om zich solidair te tonen en een deel van de huur te laten vallen? Jan Kuypers: “Wij moedigen onze studenten aan om te onderhandelen met hun kotbaas. Uit de echo’s die ik opvang, leid ik af dat daar tot nu toe weinig respons is op gekomen. Ik vermoed dat dit deels te wijten is aan het feit dat de laatste tien jaar enkele grote spelers grote panden hebben neergezet en daarna de kamers verkocht hebben aan beleggers. Ik hoop wel dat eigenaars van studentenkamers op z’n minst tijdelijk de onkosten van de nutsvoorzieningen schrappen, zoals de Vlaamse Hogescholenraad vraagt in een open brief.”

Mooie gebaren

De KU Leuven communiceerde, samen met de beslissing om de huurprijs in de eigen residenties in april te halveren, een oproep tot solidariteit aan alle privéverhuurders.

Heeft hun oproep iets opgeleverd? Nancy Hendrikx: “Verhuurders die een tegemoetkoming kunnen en willen doen, doen dat uit vrije wil en in de mate van het mogelijke. Uiteraard wordt iedere tegemoetkoming van een verhuurder zeer geapprecieerd. We vernamen dat een aantal verhuurders de kosten of een deel van de kosten laten vallen en dat enkele grotere spelers die samen een 1000-tal koten in Leuven verhuren, een korting van 10 procent geven. Dat zijn mooie gebaren. We weten wel niet hoeveel privéverhuurders iets doen omdat er nog geen bevraging geweest is daarover.”

‘Iedere tegemoetkoming van een verhuurder wordt zeer geapprecieerd.’

Ook UHasselt schreef in samenwerking met de Limburgse hogescholen PXL en UCLL alle koteigenaars aan om hen te wijzen op de mogelijke financiële problemen van gezinnen met kotstudenten. Ze vroegen om, indien mogelijk, een alternatief scenario in overweging te nemen, bijvoorbeeld het laten wegvallen van vaste kosten, slechts een deel van de huurprijs aanrekenen, een voortijdige opzeg overeenkomen…

Soepeler opzeggingsvoorwaarden

De VUB werkt voor huisvesting ook samen met Brik, de servicedesk voor studenten in Brussel. Brik verhuurt zelf een 400-tal koten.

“Voor elke huurovereenkomst bij Brik wordt een huurkorting toegekend ter waarde van de vaste en variabele kosten voor nutsvoorzieningen zoals energie, water en internet”, geeft Winnie Nys mee. “Deze korting wordt toegepast voor twee huurmaanden, ongeacht of de student gebruikmaakt van zijn studentenkamer of niet. Daarnaast is de normale opzegtermijn voor deze huurcontracten ingekort.”

‘Vlaamse regering moet noodhuurfonds oprichten.’

“Internationale studenten die vóór 1 april werden teruggeroepen door hun eigen onderwijsinstelling of door de autoriteiten van hun thuisland, konden hun huurovereenkomst zonder opzegtermijn of -vergoeding beëindigen op 31 maart”, aldus nog Winnie Nys.

Noodhuurfonds

Upkot, de grootste speler op de kotenmarkt in Gent, betaalt een deel van de verbruikskosten terug. Voor de meest kwetsbare studenten richt het bedrijf een hulpfonds op zodat zij tot 75 procent van hun huur kunnen terugkrijgen.

Er beweegt dus wel degelijk een en ander op de verhuurmarkt van koten, maar de respons is wisselend. “Veel studenten hebben bij hun kotbaas nog geen gehoor gevonden om korting te geven op de huur”, zegt Sander Vanmaercke.

“Daarom richten wij ons ook voor deze problematiek tot de Vlaamse regering. Via een noodhuurfonds kan ze middelen vrijmaken waarmee privéverhuurders studenten met financiële problemen kunnen ontlasten van een deel van de huurprijs. We beseffen dat de Vlaamse regering nu overstelpt wordt met vragen van allerlei belangenorganisaties. Wij zijn er één van en vragen wat wij noodzakelijk achten voor studenten, ook al weten we dat de Vlaamse regering keuzes zal moeten maken.”

Geen laptop of internet

Ook de digitale onderwijsactiviteiten brengen specifieke uitdagingen met zich mee. Zonder laptop en internettoegang lopen studenten vast.

“Ik ben geschrokken hoeveel studenten anno 2020 geen eigen laptop hebben of geen laptop hebben waarop ze de programma’s kunnen draaien die ze nu nodig hebben”, vertelt Jan Kuypers van AP Hogeschool. “Die situatie is niet nieuw, maar ze komt wel nu pas bovendrijven.”

‘Financiële problemen gaan dikwijls gepaard met een kwetsbare thuissituatie.’

“Studenten zonder eigen computer lossen dat in ‘gewone’ omstandigheden blijkbaar op door de gedeelde computers op school of in de bibliotheek te gebruiken. De eerste weken van de soft lockdown regende het aanvragen voor computers. Een zoektocht binnen onze hogeschool leverde negentien computers op die we gratis kunnen uitlenen aan studenten. Maar dat aantal volstaat niet. We bieden daarom ook een renteloze lening aan met een langere terugbetalingstermijn dan gewoonlijk. Studenten kunnen ook tijdelijk een hoger bedrag lenen dan gewoonlijk.”

Veel andere instellingen van het hoger onderwijs bieden vergelijkbare uitleendiensten en renteloze leningen aan. Voor studenten die thuis geen internet hebben, maken de stuvo’s onder andere gebruik van het tijdelijke aanbod van Proximus en Telenet. Zij stellen gratis logincodes ter beschikking waarmee studenten kunnen connecteren op het wifinetwerk van bijvoorbeeld hun buren.

Kwetsbare thuissituatie

De stuvo-medewerkers die we spraken, tonen zich bijzonder creatief en strijdvaardig om mee te zoeken naar oplossingen voor de financiële problemen van studenten. Toch maken ze zich zorgen.

“Financiële problemen gaan dikwijls gepaard met studieproblemen en met een kwetsbare thuissituatie”, onderstreept Jan Kuypers. “Uitgerekend die studenten moeten nu in kleine ruimtes met veel huisgenoten om zich heen online les volgen, taken maken, studeren en eventueel stage lopen en examens afleggen. Spijtig genoeg hebben we daar geen oplossing voor. Het kan ook gevolgen hebben voor het aantal studiepunten dat ze op het einde van dit semester behalen en dus ook voor de studieduur en hun studietoelage. Op beleidsniveau moet er dus zeker voldoende aandacht gaan naar die langetermijngevolgen.”

Ondertussen stellen hogescholen en universiteiten alles in het werk om ervoor te zorgen dat de studieduur door de coronamaatregelen niet langer wordt. “Het is sowieso aanpassen”, benadrukt Winnie Nys. “Deze situatie vraagt van de studenten een ander soort discipline. We proberen hen daarin zo goed mogelijk te ondersteunen. Aan de VUB bekijken we bijvoorbeeld hoe we studeerplekken kunnen aanbieden aan studenten die thuis niet kunnen studeren of lessen volgen. We respecteren de social distancing, waardoor we veel minder plekken aanbieden dan gewoonlijk. Die schaarse plekken reserveren we voor studenten met een moeilijke thuissituatie.”

Reacties

We zijn benieuwd naar je mening!
Blijf hoffelijk, constructief en respectvol

 

Elke reactie wordt gemodereerd. Lees hier onze spelregels. Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd.