Stoppen als partners, doorgaan als ouders

Wereldkampioen echtscheiding

Ondanks de belofte van eeuwige trouw blijkt dat ongeveer 40% van de huwelijken uitmondt in een scheiding. Volgens sommige berekeningen ligt dat percentage nog hoger. België zou zelfs wereldkampioen echtscheidingen zijn.

‘Een derde van de tieners heeft gescheiden ouders.’

Dat betekent dat ongeveer een derde van de tieners momenteel gescheiden ouders heeft. Veelal blijft dat niet zonder gevolgen. Uit onderzoek blijkt dat kinderen na een scheiding minder goed scoren op welzijnsindicatoren zoals probleemgedrag, schoolprestaties en gezondheid. Deze negatieve effecten nemen niet af in de tijd.

Nieuwe gezinspatronen

Een aantal maatschappelijke evoluties heeft de voorbije decennia het huwelijks- en scheidingspatroon ingrijpend gewijzigd. Dit heeft geleid tot een exponentiële toename in gezinspatronen en verwantschapsverbanden: pleeggezin, vogelnestgezin, nieuw-samengesteld gezin, stiefouderschap, plusouders, wensouders…

De intermenselijke bedrading in onze samenleving veranderde grondig. Deze verschuivingen vragen om geëigende omgangsvormen. De vraag naar nieuwe types hulpverlening, zelfhulpgroepen en boeken steeg hierdoor verhoudingsgewijs.

Nieuwe start

Dit boek wil tegemoetkomen aan praktische en emotionele behoeften van mensen die zich in een scheidingsproces bevinden. De auteur hanteert hierbij een constructieve insteek: gedrag is te veranderen! Dit betekent dat ook de manier van omgaan met een scheiding kan gekozen worden. Een scheiding hoeft dan niet meer enkel een eindpunt te zijn, maar kan een nieuwe start inluiden.

Het boek gidst de lezer doorheen de verschillende fases in een scheiding te gidsen. De ondertitel is dus terecht: dit boek is een leidraad.

Huwelijk onder druk

In een huwelijk kunnen kwesties gaan spelen die de gemeenschappelijke basis onder druk zetten. De auteur spreekt van ‘scheidingssignalen’. Diverse signalen kunnen aangeven dat een partnerschap uit balans geraakt. Vaak is een ingrijpende gebeurtenis een aanleiding voor een breuk: geboorte of overlijden in de familie, ontslag, ziekte, pensioen, ontrouw… Een gezonde relatie laat steeds voldoende ruimte voor het ‘ik’, het ‘jij’ en het ‘wij’.

‘De beslissing is erg ingrijpend.’

De beslissing tot echtscheiding is erg ingrijpend en wordt best niet in een opwelling genomen. Verstandelijke en emotionele afwegingen liggen best in lijn met elkaar. Het is belangrijk niet zomaar aan je verlangens toe te geven, maar uit te zoeken welke behoeften er achter deze verlangens schuilgaan. Het ‘paard’ van de emotie wordt best geleid door de ‘ruiter’ van het verstand.

Tijd en ruimte

Om een goede beslissing te kunnen nemen, kan je de positieve en negatieve consequenties van een scheiding best in kaart brengen. Als de beslissing tot scheiding van jou komt, dien je deze op een ondubbelzinnige manier aan je partner over te brengen. Verder is ook het motief voor de scheiding belangrijk bij de verwerking en relevant om mee te nemen in eventuele nieuwe relaties.

‘Breng je beslissing ondubbelzinnig over.’

Direct na de scheidingsmelding zal er bij de andere partner vaak een periode van hoop zijn. In deze periode zal de partner uit gedragingen van de verlater hoop putten op een herstel. De auteur raadt af om in deze periode al een advocaat of bemiddelaar in te schakelen. De verlatene heeft tijd en ruimte nodig om te wennen aan de idee van scheiding. Vaak is er in deze periode de neiging om een schuldige aan te wijzen. Toch is het verstandiger om energie te investeren in het luisteren naar de visie van de partner. Het kan erg behulpzaam zijn in de rest van je leven.

Rouwproces

Het proces van verwerking van een scheiding vertoont een sterke parallel met andere rouwprocessen. De acht rouwfasen zoals beschreven door Kübler-Ross (ontkenning – woede – verdriet – impasse – apathie – acceptatie – oriëntatie – uitdaging) worden in een periode van twee tot drie jaar doorlopen. In deze periode van onzekerheden en angst is het zaak jezelf niet uit het oog te verliezen. Steun van het netwerk en eventueel ook van professionelen kan hierbij wenselijk zijn.

‘Oude koeien uit de gracht halen, is een valkuil.’

In het hoofdstuk over de omgang met de ex-partner wordt de typologie van MacGillavry rond relatie-modellen aangehaald. Hij spreekt over taakgerichte, autonome of overlegrelaties. Het ruziegedrag dat, zeker naar aanleiding van een echtscheiding, wordt geactiveerd, zal variëren in functie van het type relatie.

Wat met de kinderen?

Het opnieuw vlot trekken van de onderlinge communicatie na het uiteen gaan, is geen sinecure. Een valkuil is zeker dat er oude koeien uit de gracht worden gehaald. In sommige gevallen kan externe ondersteuning via een bemiddelaar heilzaam zijn. Het maken van tijdelijke afspraken over de kinderen of financiën kan rust brengen.

‘Een ouderschapsplan kan helpen.’

Kinderen vormen uiteraard een afzonderlijke bekommernis in een echtscheiding. Via het zogenaamde paraplugesprek kan je samen met je ex-partner de kinderen informeren over en betrekken in het scheidingsproces. Hier moet vermeden worden dat kinderen zich schuldig voelen over de scheiding of een deel van de ouderrol gaan overnemen. Ook het opstellen van een ouderschapsplan kan helpen om tot afspraken mét en voor de kinderen te komen.

Kunst van het aanvaarden

In ‘Hoe pak je de echtscheidingsprocedure aan?’ volgen heel wat praktische tips en juridische informatie. Het doorlopen van de gehele procedure kan toch al vlug twaalf tot achttien maanden in beslag nemen. Dat hangt ook af van de houding van de betrokken partijen en hun eventuele advocaten. Hier breekt de auteur een lans voor het overwegen van de inzet van een bemiddelaar als alternatief voor een strikt juridische aanpak. Het kan de ex-partners heel wat tijd, geld en frustratie besparen.

‘Probeer als een 80-jarige terug te kijken op de scheidingsperiode.’

Het slothoofdstuk ‘Hoe nu verder?’ verzoekt de lezer om zich de ‘kunst van het aanvaarden’ eigen te maken. Makkelijk zal dit niet zijn, louterend des te meer. Met een opdracht wordt de lezer uitgenodigd te proberen om als 80-jarige terug te kijken op de scheidingsperiode.

Welgekomen houvast

Zelf ben ik nog geen ervaringsdeskundige op scheidingsvlak. Toch kan ik me voorstellen dat de in dit boek aangereikte praktische handvaten een steun kunnen betekenen in een emotioneel turbulente periode. De gekozen metaforen en aangehaalde citaten konden me niet allemaal overtuigen. En ook sommige tips kwamen mij wat idealistisch over. Wat bijvoorbeeld te denken van het advies om als ex-partners niet te ver uit elkaar te gaan wonen?

Het boek is echter vlot leesbaar, behapbaar en praktisch georiënteerd. Het verliest zich niet in theoretische uitweidingen, maar geeft aan welke praktische en emotionele bochten genomen moeten worden. Met behulp van een aantal vragenlijsten en checklists kan de lezer terug greep proberen te krijgen op het eigen leven. Er wordt ook gerefereerd aan heel wat ondersteunende websites. Op een scheidingskruispunt in je leven is een neutrale gids zoals dit boek misschien wel een erg welgekomen houvast.