Geven is waardevoller dan krijgen

’t Kwartiertje

Willy, een buurman van de psychiatrische instelling, zegt dat hij hier gisteren ook was. Hij haalt dagelijks het onkruid weg en geeft de bloemen water.

‘Een plaats van herdenking en ontmoeting.’

“Het is goed om hier te komen. Het zorgt ervoor dat ik wat beweging heb. Je kan hier altijd een babbel komen doen, soms is het serieus maar we grappen heel wat af hier. Ja, dat onnozele bericht op Facebook over drugsspuiten die hier zouden liggen. Ongelofelijk dat iemand zoiets schrijft. Die spuiten heb ik hier nergens gezien hoor. Dat zijn van die fabeltjes hé. Ik heb achteraan al dat hoog onkruid weggedaan. Ik heb daar geen enkele spuit gevonden. De mensen zeggen zomaar wat hoor.”

Hij kent trouwens de man die het bericht plaatste. “Persoonlijke redenen, meer moet je daar niet achter zoeken. Dit is ons pleintje. Wij komen hier graag.”

Dertien jaar geleden

Dertien jaar geleden werden hier, op deze plaats, waar nu het buurtplein is, twee buurtbewoners doodgeschoten door een ex-patiënt van de psychiatrische instelling. De buurt was in shock. Een meldpunt en een overlegplatform zorgden al die jaren dat buurtbewoners en patiënten dichter bij elkaar kwamen, samenwerkten ook.

De laatste vier maanden, van april tot einde juli, bouwden we hier in Evergem intens samen aan een plaats van herdenking voor de slachtoffers, maar tegelijk ook aan een plaats van samen-zijn, aan een plaats van ontmoeting. Hier kunnen mensen een praatje maken, samen petanque spelen, samen schilderen, musiceren, gedichten voordragen…

Voornaam

Tijdens de vele werkuren spreken we elkaar aan met de voornaam. Hierdoor wordt het steeds minder belangrijk wie patiënt, personeelslid of buurtbewoner is. We werken samen, elk op zijn manier, rekening houdend met de sterktes en de zwaktes van elkaar.

Sommigen bouwen aan de overdekte plaats, anderen zorgen voor het insectenhotel. Er worden zonnebloemen geplant. Anderen maken soep of brengen cake, aardbeien of andere versnaperingen.

We plaatsen een tafel waar passanten en sympathisanten aanschuiven. Gedurende meer dan vier maanden zijn we hier elke zaterdag. We plaatsen elke week foto’s op Facebook om de vooruitgang van de werken te tonen.

Trotse buurt

De mensen uit Evergem reageren enthousiast. Iemand van hen schrijft dat hij trots is een inwoner te zijn van de gemeente. “De kans die de buurt krijgt zinvol samen te werken met mensen met psychische kwetsbaarheid is zo energiegevend dat ik goesting krijg om mee te doen.”

Er zijn de woorden op het pleintje. In de eerste plaats de naam. ’t Kwartiertje verwijst naar Kwartiermaken en dus naar het creëren van gastvrije plaatsen. Maar er is ook grafitti en er zijn opschriften zoals ‘Omarm imperfectie’ en ‘Hoop is een scheurtje in de realiteit’.

‘We dragen allemaal zorg voor elkaar.’

Op zaterdag 29 juli 2017 gaan we officieel open. Er komen die dag ongeveer 250 buurtbewoners, personeelsleden en patiënten langs. Er vallen heel even enkele druppels regen. Ik zie hoe Marc zijn paraplu openhoudt voor Daniëlle van de Sleinse Filmclub. Het is een mooi beeld.

Zorg dragen voor elkaar is het thema van dit plein en het maakt niet uit wie voor wie zorg draagt. Of het nu patiënten zijn of buurtbewoners: we dragen allemaal zorg voor elkaar.

Krijgen en geven

De burgemeester heeft het over respect voor elkaar en dat dit een plaats is voor iedereen. De familieleden van de slachtoffers hebben een dubbel gevoel: kwaadheid en immens verdriet maar ook een groot gevoel van trots op wat hier werd gepresteerd, op deze heel bijzondere samenwerking. Ze zullen er op bezoek komen om hun geliefden te herdenken. Ze danken ons voor de inspanningen die we hier samen leverden.

‘Hier wordt gegeven en gekregen.’

Hier op deze plaats wordt gegeven, hier op deze plaats wordt gekregen. Je neemt een boek en zet een ander in de plaats. Daar hebben we een kastje voor. Op de opening bracht elke bezoeker iets mee om te eten of te drinken. We zetten alles op de tafels om uit te delen aan elkaar.

Cupcakes

Nel, een meisje van elf draagt heel voorzichtig een bord met daarop vijftien cupcakes. De chocoladepareltjes op ieder cakeje geven het geheel iets speels en vrolijk. Ietwat bezorgd vraagt ze “Gaan de mensen mijn cakejes lusten, tante Els?” Els toont haar de plaats waar ze de cakejes mag neerzetten, tussen een aardbeitaart, drie appelflappen en een heel bord met chocomousses.

Andere bezoekers gingen haar voor. Een uurtje later komt ze vrolijk aangelopen. Ze meldt haar tante het blijde nieuws dat al de cakejes weg zijn. Ontroerend is het omdat wij, volwassenen, onszelf kunnen herkennen in dit kleine meisje.

‘De betekenis van de gift wordt vaak onderschat.’

In intermenselijke relaties hebben we het vaak over het krijgen, het recht hebben op iets, maar wordt de betekenis van de gift vaak onderschat. Belangrijk is dat de gever ondervindt dat de gift de moeite waard is voor anderen.

Isolement

Veel mensen met psychische kwetsbaarheid hebben tijdens lange jaren van isolement in psychiatrische instellingen niet meer ervaren dat ze anderen nog iets te bieden hebben. Het is voor hen weer even wennen om dit te durven ontdekken.

Hier op dit pleintje kan iedereen zonder vrees op afwijzing dit uitproberen. Zoals elke bijdrage, ook de allerkleinste, een onmisbaar deel was bij de opbouw van ’t Kwartiertje, zo ook zal op dit pleintje elke gift, elk mooi gebaar, hoe klein ook, van hele grote waarde zijn.