Burn-out in de zorg

Signalen en voortekenen

De verschillende hoofdstukken zijn gekruid door de ervaring en beleving van vijf getuigen die vanuit hun specifieke functie in de zorg één of meerdere keren persoonlijk geconfronteerd werden met burn-out. Ook de vier auteurs komen zelf als deskundigen aan het woord.

De inleiding focust meteen op het belang van signalen en voortekenen. Ze kunnen een bron van inspiratie vormen voor leidinggevenden en voor het beleid van organisaties.

Niet per definitie werkgerelateerd

Verder schetsen de auteurs een boeiend kader waarin een onderscheid gemaakt wordt tussen fysische oorzaken, psychische oorzaken en symptomen en reacties. Via een vergelijkende tabel met kenmerken wordt burn-out duidelijk gesitueerd ten aanzien van andere klachten.

‘Stress en stressoren worden uitgebreid besproken.’

Stress en stressoren worden uitgebreid besproken. De opsplitsing in interne en externe stressoren en acute of chronische stressoren biedt verreikende inzichten. Stressoren worden gesitueerd als oorzaken van stress waardoor het oorzakenkader meteen veel breder gesitueerd wordt en niet per definitie als werkgerelateerd wordt gezien. Dit geeft voor leidinggevenden een duidelijk kader om aan de slag te gaan, ook preventief.

Persoonlijkheidskenmerken krijgen hun plaats in het burn-out verhaal. Maar de wetenschappelijke onderbouwing daarvan is niet de sterkste kant van dit boek.

Tips en trics

Het boek biedt een aantal individuele tips en trics om te werken vanuit zelfmanagement. Toch blijf je lang op je honger zitten als het gaat over de taken en mogelijkheden van organisaties in functie van het voorkomen van burn-out, aanbevelingen vanuit absentiebeleid en het re-integreren van medewerkers.

Preventie wordt boeiend opgedeeld in drie niveau’s. Het eerste niveau vertrekt vanuit opleiding, competentieomschrijvingen en inhoud van taken. Hier wordt aanbevolen om individuele veerkracht te versterken, met een centrale rol voor leidinggevenden.

‘Preventie wordt opgedeeld in drie niveau’s.’

Een tweede niveau biedt zich aan wanneer eerste signalen van burn-out optreden. Voorwaarde is dat er ruimte en cultuur is om deze op te merken en bespreekbaar te stellen. Vanuit organisatieperspectief worden een aantal werkdomeinen opgesomd. Er wordt vooral aangedrongen op een cultuur van ‘het mag niet goed gaan’.

Een derde niveau gaat over re-integratie. Hierbij worden de verschillende actoren gesitueerd en wordt de noodzaak van samenwerking sterk benadrukt. Die samenwerkingsvoorstellen worden te optimistisch gesitueerd, zonder een reality-check. Want de praktijk werken een aantal actoren op eilanden, met verschillende doelstellingen. En dat werkt contraproductief.

Ten dele gerealiseerd

De vooropgestelde doelstellingen van dit boek, met name een bron van inspiratie vormen voor organisaties om burn-out in al zijn facetten aan te pakken, worden ten dele gerealiseerd. Vooral vanuit individueel oogpunt wordt het accent gelegd op veerkracht en wordt een concreet bruikbaar aanbod geformuleerd.

‘Ik mis de reality-check.’

Ook voor organisaties wordt één en ander voorgesteld. Hier mis ik de context van de dagelijkse realiteit waarmee zorgvoorzieningen geconfronteerd worden. Bij re-integratie maatregelen vanuit een organisatie moet de focus ook liggen op de relatiedriehoek organisatie-cliënt-medewerker. Komen ook te weinig aan bod: arbeidsorganisatie, wetgevende facetten en de actuele evolutie naar vraaggestuurd werken.

Stimulans

Ondanks de kritische bedenkingen verdient dit boek zijn plaats in de HR-bibliotheek. Het biedt een stimulans om in zorgorganisaties een aantal processen op gang te trekken onder het motto ‘beter voorkomen dan genezen’.

Vanuit individueel standpunt van medewerkers biedt deze publicatie een meerwaarde en kan het ook in de context van collegiale ondersteuning aanbevolen worden.