Voor en na
Hebben we op de werkvloer voldoende aandacht voor collega’s die rouwen om het verlies van hun dierbare? De overheid voorziet vandaag dat werknemers recht hebben op één tot maximaal tien dagen ‘omstandigheidsverlof’ of ‘klein verlet’. Het aantal dagen is afhankelijk van de graad van verwantschap. Ouders die hun kind verliezen, krijgen tien dagen waarvan zeven dagen op te nemen binnen een jaar na sterfdatum van hun kind. Sectorale arbeidsovereenkomsten of bedrijfsreglementen kunnen aanvullende regelingen voorzien.
Naast deze formele regeling, is er ook informele steun. Werkgevers tonen vaak begrip voor medewerkers op het moment van overlijden en de periode kort erna. Collega’s sturen berichtjes van medeleven rond de uitvaart en ondersteunen hen in de eerste weken en maanden.
‘Je kan niet zomaar de bladzijde omdraaien na het verlies van je kind.’
Er is dus ruimte voor zorg en aandacht. Maar er is wel een voorwaarde: dat rouwen mag niet te lang duren. Dit idee dat rouwen tijdelijk zou zijn en moet passen binnen ons huidig economisch model, is een hardnekkige realiteit waar lotgenoten van onze vereniging Ouders van Verongelukte Kinderen – SAVE vzw tegenaan lopen.
Je kan niet zomaar de bladzijde omdraaien na het verlies van je kind. Er is een radicaal voor en na, een voor- en naleven. Rouwen eindigt dus nooit. Of zoals een ouder dat krachtig uitdrukt: “Ik neem na zeventien jaar nog altijd vrij op de sterfdag van mijn dochter. Ik heb er nog steeds zo’n behoefte aan.”
Verwerkdag
Vanuit die ervaringen nam onze vereniging het initiatief om beleidsmakers en werkgevers op te roepen om ‘verwerkdagen’ in te voeren. Om dat kracht bij te zetten, lanceerden we een eigen campagne: ‘de Verwerkdag’. Een verwerkdag is een jaarlijks op te nemen extralegale verlofdag, bovenop de wettelijke verlofdagen. Die dag verrichten lotgenoten rouwarbeid die voor altijd deel uitmaakt van hun leven. Enkele bedrijven en organisaties reageerden al positief op onze vraag.
‘Een verwerkdag is geen verlofdag.’
Een verwerkdag is een concept dat voor rouwende mensen niet nieuw klinkt. Velen nemen een dag verlof of melden zich noodgedwongen ziek op dagen zoals de geboorte- of sterfdatum van hun dierbare. Wat nieuw is aan de verwerkdag die wij voorstellen, is de omkadering, de gewenste regelgeving en het gevraagde begrip hiervoor.
Geen verlofdag
Een verwerkdag is geen verlofdag. Ook daar botsen mensen die een dierbare verloren, op kwetsende misverstanden: “De eerste jaren na het overlijden van Vincent ging al mijn verlof naar rouwen. En telkens kreeg ik opmerkingen: ‘goed verlof’ of ‘geniet ervan’.”
‘Rouw is een noodzakelijke stap om te kunnen overleven na verlies.’
Deze mensen gaan er niet even tussenuit. Het misverstand illustreert hoe krampachtig we met verlies en verdriet omgaan. Het is essentieel te erkennen dat rouw een noodzakelijke stap is om te kunnen overleven na verlies.
Rouwen is soms rauw, donker en zwaar. Maar als samenleving hoeven we niet machteloos toe te kijken. Het is onmogelijk om iemands verdriet over te nemen of weg te werken. Maar we zouden er wel alles aan moeten doen om het een klein stukje mee te dragen.
Gedeelde ervaringen
Een eerste stap is het erkennen van de ervaringen van rouwenden. Als we dit doen, wordt het duidelijk dat, ondanks dat rouwen er voor iedereen anders uitziet, velen in onze maatschappij -en dus ook op de werkvloer- tegen dezelfde muren botsen.
‘Gedeelde ervaringen zijn belangrijk om te begrijpen wat we samen beter kunnen doen.’
Deze gedeelde ervaringen zijn belangrijk om te begrijpen wat we samen beter kunnen doen. Willen we als beleidsmaker, werkgever of collega ervoor zorgen dat mensen die rouwen hun verlies niet alleen hoeven te dragen, dan kan het introduceren van verwerkdagen een passende manier zijn om zware dagen met verdriet niet nog zwaarder te maken. Wanneer iemand nood heeft aan verwerkdagen is uiteraard zeer persoonsgebonden, maar dat ze nodig zijn, is heel herkenbaar voor ieder van ons.
Het is tijd dat we een maatschappelijk gedragen kader aanbieden dat mensen in rouw en verdriet ondersteunt in het opnemen van deze verwerkdagen. Dat kader toont dat we als maatschappij ruimte en steun bieden op de donkerste momenten in iemands leven. Sterker zelfs, deze ondersteuning van beleidsmakers en werkgevers kan ervoor zorgen dat de veerkracht van mensen verhoogt en er minder ziekteverzuim is.
Fundamenteel basisrecht
Onze vereniging spreekt uit naam van ouders die hun kind verloren. Maar ook andere mensen die rouwen om een geliefde kunnen uiteraard geholpen worden met een verwerkdag. Door het concept van verwerkdagen te lanceren, willen we het debat openen over hoe we een menswaardig en collectief kader rond rouwen op de werkvloer verder vormgeven.
Laat het concept van de verwerkdag een waardevolle eerste stap zijn om samen betekenis te geven aan hoe we kunnen omgaan met rouw en verlies. Dit kan een eerste stapsteen zijn van een pad waar we structureel inzetten op rouwen als een fundamenteel basisrecht en maatschappelijk gedragen ondersteuning, houvast en mededogen voor mensen die rouwen.
Reacties [3]
Knap artikel, goed pleidooi! Mijn collega’s doen er effectief alles aan om mijn verlies en verdriet draaglijk te maken op het werk, er is begrip, vergaderingen en evenementen worden niet gepland op de dagen rondom de sterfdag of de geboortedag van mijn zoon, ze doen inspanningen om aan de nood om minder te gaan werken tegemoet te komen. Ik ben ze heel dankbaar en dankzij dat alles is het voor mij vol te houden. Maar meer maatschappelijke erkenning is nodig. Ik zie in mijn (nieuwe) omgeving te veel lotgenoten geconfronteerd met onmogelijke eisen van werkgevers, institutioneel wantrouwen t.o.v. de behandelend arts of de therapeut die aangeeft dat deeltijds werken aangewezen is, en sowieso een onwaarschijnlijke paperasserij. Bovenop het verdriet om het verlies komen dan problemen op het werk en financiële zorgen om de hoek, dat zou een mens niet mogen aangedaan worden.
Knap artikel, goed pleidooi! Mijn collega’s doen er effectief alles aan om mijn verlies en verdriet draaglijk te maken op het werk, er is begrip, vergaderingen en evenementen worden niet gepland op de dagen rondom de sterfdag of de geboortedag van mijn zoon, ze doen inspanningen om aan de nood om minder te gaan werken tegemoet te komen. Ik ben ze heel dankbaar en dankzij dat alles is het voor mij vol te houden. Maar meer maatschappelijke erkenning is nodig. Ik zie in mijn (nieuwe) omgeving te veel lotgenoten geconfronteerd worden met onmogelijke eisen van werkgevers, institutioneel wantrouwen t.o.v. de behandelend arts of de therapeut die aangeeft dat deeltijds werken aangewezen is, en sowieso een onwaarschijnlijke paperasserij. Bovenop het verdriet om het verlies komen dan problemen op het werk en financiële zorgen om de hoek, dat zou een mens niet mogen aangedaan worden.
Alle respect voor de actie om tijd te krijgen voor het stilstaan bij het verlies van je kind. Daar ijver ik ook al 45 jaar voor vanuit de Verlieskunde. En is bij ons in NL ook een actiegroep voor wettelijk Rouwverlof actief in NL. Het begrip ‘ verwerkdagen’ suggereert ten onrechte dat het een keer verwerkt is. Terwijl dat gemis blijvend is dus ook stilstaan erbij zinvol blijft tot je eigen laatste zucht. We gebruiken daarom in NL de term ‘rouwverlof’. Ook termen als ‘herinneringsdagen’, ‘ herdenkingsdagen’ geven het goed weer waarbij de verlorene laagje voor laagje verweven wordt in ons leven. Al met al goed om de maatschappelijke bewustwording te bevorderen om stilstaan bij rouw toe te staan om vooruit te kunnen!