Laurens: ‘Ik heb mijn weg door het leven geknokt, maar ik betaal daar een prijs voor’

Iedereen kwetsbaar

Al van jongs af aan is Laurens Vanderlinden een getalenteerd langeafstandsloper. Hij komt al vroeg in de Hasseltse topsportschool terecht, waar hij op internaat gaat. Maar wanneer het tijd wordt om verder te studeren, twijfelt hij. De online onderwijskiezer zegt: Sociale Readaptiewetenschappen. Destijds stond hij er niet bij stil, maar vandaag beseft hij: het moest zo zijn.

‘In de les heb ik vaak gedacht: Fuck, deze casus gaat over ons gezin!’

“In de les heb ik vaak gedacht: Fuck, deze casus gaat over ons gezin! Héél lang heb ik me daarvoor geschaamd. Omdat ik mijn familie en mezelf zo marginaal vond. Jaar na jaar slaag ik er beter in om het een plaats te geven. Maar het blijft wringen. En ik besef dat het ook een heel andere richting had kunnen uitgaan.”

Daarom wil Laurens zijn verhaal delen. “Voor mezelf is het een stap in mijn proces, maar ik hoop ook dat het iets kan betekenen voor anderen. Als één jongere zich in mijn verhaal herkent, en er zich kan aan optrekken, is deze getuigenis voor mij geslaagd. Al is het ook een boodschap aan collega-hulpverleners: ook wij zijn kwetsbaar.”

Verbrokkeld gezin

“Waar te beginnen?” Laurens vraagt het zich hardop af. Het is ook niet evident om een moeilijke jeugd logisch samen te vatten. “Ik kom uit een gezin van vijf. We zijn verschillende keren verhuisd. Mijn mama was huisvrouw, mijn papa buschauffeur. Maar van een gezin konden we eigenlijk nooit spreken.”

Op zijn dertiende vertrekt de moeder van Laurens. Ze laat de familie in de steek. “Waarop mijn vader achterbleef met vijf kinderen tussen drie en dertien jaar. Er liep van alles mis.”

Het gebeurde, zonder dat er over gepraat werd. “Eigenlijk kwam het erop neer dat mijn papa werkte, en de rest aan ons overgelaten werd. Als oudste van vijf probeerde ik de boel te trekken. Maar jaar na jaar verbrokkelde ons gezin. Omdat er geen controle was, deed ieder zijn zin.”

Knallende ruzies

Verschillende keren valt Laurens stil. Om zich te verontschuldigen, dat zijn verhaal wat warrig is. “Ik probeer er een draad in te steken, maar ik vrees dat die er niet is.” Ook als de vragen niet per se over zijn jeugd gaan, komen er anekdotes boven.

‘Als oudste van vijf probeerde ik de boel te trekken. Maar jaar na jaar verbrokkelde ons gezin.’

Hoe er wel eens gevochten werd in huis. Hoe peperdure spullen kapot gemaakt werden. Hoe hij zich niet kon verschuilen voor knallende ruzies omdat de muren te dun waren. Hoe zijn zussen dan bij hem kwamen schuilen. Maar ook hoe hij als veertienjarige een nacht op café moest doorbrengen, omdat er geen vervoer was. Of hoe ze vanuit de supermarkt zakken vol boodschappen op de bus sleurden. En hoe andere mensen dan staarden.

Alleen met Kerst

Op zijn zestiende breekt er iets. Hoewel hij op tijd naar een kerstboom vraagt, komt die er niet. Op kerstdag zelf zijn er geen cadeautjes, geen eten. “Door het raam zag ik de overburen gezellig tafelen. Ik heb me buiten op een steen gezet, ben in tranen uitgebarsten en heb mijn psycholoog van de topsportschool gebeld.”

Niet veel later ontmoet Laurens toevallig Janne, de vrouw met wie hij vandaag getrouwd is. “Ik heb ontzettend veel geluk gehad. Dat zo’n meisje op me viel, dat ze uit een warm gezin kwam. Dat haar ouders me na verloop van tijd wilden opvangen, zelfs financieel ondersteunden. Vind dat maar eens.”

Voor hetzelfde geld, zegt hij, was het een heel andere richting uitgegaan. “Ik herinner me dat gevoel nog heel goed. Je zit daarbuiten, alleen, te janken. Wat kan ik doen? Wat moet ik doen? Waar kan ik in godsnaam terecht? Je wil iets veranderen, maar weet niet wat. Laat staan dat je er het geld voor hebt. Je bent écht alleen.”

Een VOS

Terwijl hij zijn verhaal doet, beseft hij nog maar eens hoe verwarrend het allemaal was. Of het met de blik van de buitenstaander lukt, vraag ik. Stel dat kleine Laurens vandaag in De Grubbe zou binnenwaaien, hoe zou zijn familie dan omschreven worden? Laurens denkt even na, maar komt snel tot de conclusie: “Als een zwaar verontrustende thuissituatie, een VOS.”

‘Begeleiding in het gezin had ons ongetwijfeld iets opgeleverd.’

Dat het gezin ongetwijfeld baat had gehad bij begeleiding, merkt hij op. “Bij een buitenstaander die mijn vader vroeg: ‘Meneer, gaat het wel? Hebt u geen nood aan hulp? Kunnen we niemand inschakelen die de kinderen eens meeneemt voor een activiteit?’ Het had ons ongetwijfeld iets opgeleverd.”

Al is hij er ook zeker van dat zijn vader zo’n begeleider beschouwd zou hebben als indringer. “Na een trajectbegeleiding zeggen we vaak: ‘We gaan het gezin koppelen aan intensieve aan-huis-begeleiding.’ Maar ik begrijp best dat het fout kan lopen. Je mag niet onderschatten dat zo’n hulp voor sommige ouders kan aanvoelen als iemand die je huishouden binnendringt.”

Geen ideaalbeeld

Tijdens zijn werk probeert Laurens zijn levensgeschiedenis in te zetten als een kracht. “Jongens denken vaak: ‘Jij komt omdat je moet en je verdient er nog goed aan ook.’ Maar als ik over mijn achtergrond vertel of dat ik niet meer mijn ouders praat, zie je een klik: ‘Amai, jullie zijn óók fragiel.’”

‘Jongeren zien in ons een ideaalbeeld, terwijl begeleiders soms ook veel mee sleuren.’

“Jongeren zien in ons een ideaalbeeld, gaan ervan uit dat ze de perfecte burger tegenover zich hebben. Opvoeders, die moeten wel onberispelijk zijn. Terwijl ook begeleiders veel mee sleuren.”

In gesprek met jongeren is Laurens dan ook eerlijk, zegt hij. “In het begin was er opnieuw die schaamte: ze gaan me marginaal vinden. Maar nu weet ik dat ik het mag tonen. Dat het een aanknopingspunt kan zijn. Vergelijk het met een niet-begeleide minderjarige vluchteling die een begeleider ontmoet die Arabisch spreekt.”

Eigen rugzakje

Dankzij zijn achtergrond, lukt het soms makkelijker om verbinding te maken met jongeren. “Als ik een opening kan creëren door mijn eigen verhaal in te zetten, dan doe ik dat. Mijn openheid is nog nooit misbruikt.”

‘Als ik een opening kan creëren door mijn verhaal in te zetten, dan doe ik dat.’

“Ik wil jongeren altijd zeggen: ‘Als je wil, kan je er geraken, ik heb óók een weg afgelegd.’ Soms hoor ik nadien nog wel eens jongens, laten ze weten dat we iets betekend hebben. Niet zo vaak, maar het gebeurt wel. Je haalt daar ontzettend veel uit.”

Die succesjes zijn nodig om verder te gaan. “Want het werk is ook doodvermoeiend. Mijn persoonlijkheid en begeleidershouding zijn verweven. Ik wil authentiek in mijn werk staan, maar dat betekent dat mijn eigen rugzak er altijd bij zit.”

In De Grubbe kan die een toolbox zijn, die troefkaarten biedt. Maar thuis blijft het een last die zijn rug doet kraken. “Ik moet er altijd over waken dat mijn rugzakje niet scheurt.”

Kracht en kwetsbaarheid

Het is een héél dunne lijn tussen kracht en kwetsbaarheid.

Zien de collega’s in De Grubbe een jonge, ambitieuze opvoeder die door de dag vliegt, dan krijgt echtgenote Janne ’s avonds een uitgeputte Laurens. “Ik ben een sociaal persoon, maar krijg mijn gevoelens niet altijd even goed verwerkt. Ik kanaliseer die vermoeidheid en emoties vaak op de verkeerde manier.”

‘Ik heb al meerdere keren aan stoppen gedacht.’

Dan toont hij bijvoorbeeld geen appreciatie meer voor al het werk dat zijn echtgenote die dag heeft verzet. “Gelukkig zijn we al tien jaar samen, kent Janne mijn voorgeschiedenis, weet ze hoe ik in elkaar zit. Maar het is lastig. Er zijn al veel tranen gevloeid.”

Zo is Laurens’ grootste sterkte in De Grubbe ook zijn belangrijkste valkuil. Daarom gaat het al vier jaar met ups en downs. “Ik geef toe: ik heb al meerdere keren aan stoppen gedacht. Janne en anderen zeggen dan: ‘Je mag niet stoppen: wat je doet, doe je goed.’ Maar het is vaak een gevecht. Ondanks alle stappen die ik al gezet heb, zoek ik nog altijd naar de juiste manier om er mee om te gaan.”

Onzichtbaar gemis

Laurens kan vandaag terugblikken op zijn verleden. Hij beschouwt zichzelf niet meer als marginaal. Hij schaamt zich niet meer. Maar de vraag blijft: hoe gaat hij vandaag om met alles wat ooit gebeurd is? Een jeugd stopt ooit, maar het verleden neem je altijd een beetje mee.

‘Van de familie was er niemand op mijn diploma-uitreiking, niemand op mijn huwelijk en er zal niemand zijn als ik ooit kinderen krijg.’

Zijn moeder heeft Laurens al dertien jaar niet meer gesproken. Ook met zijn vader is er – na wisselende periodes – al een jaar geen contact meer. Broers en zussen zijn uit elkaar gegroeid.

“Weet je wat ik het moeilijkste vind? Het onzichtbare gemis. De ouders van Janne hebben me opgevangen alsof ik hun eigen zoon was, maar vanuit eigen familie heb ik van niemand erkenning gekregen.”

“Er was niemand op mijn diploma-uitreiking, er was niemand op mijn huwelijk en er zal niemand zijn als ik ooit zelf kinderen krijg. Wat ik ook koop of verwezenlijk, er zal altijd gemis zijn.”

Schuld en boosheid

Hij worstelt nog heel erg met twee emoties: schuld en boosheid. “In hoeverre was het de schuld van mijn papa? Heeft hij ook niet veel voor mij gedaan? Ik ben toch op internaat kunnen gaan, heb kunnen verder studeren? Heb ik het recht om boos op te zijn? En in welke mate? Of is het mijn schuld dat we geen contact meer hebben? Ben ik te streng geweest?”

‘In hoeverre was het de schuld van mijn papa? Ben ik te streng geweest?’

Er is ook de vraag: hoe sluit je dat verleden af zonder te vergeten waar je vandaan komt? “Ik kan voor mezelf zorgen. Iets onnozels als een pakketje bestellen, dat was helemaal zo vanzelfsprekend niet. Ik mag er trots op zijn dat dat vandaag kan. Ik wil dankbaar blijven. Maar tegelijkertijd wil ik verdergaan.”

Door al die vragen is het moeilijk gemoedsrust vinden. “Ik heb kansen gekregen, ik heb mijn weg door het leven geknokt. Dat weet ik. Maar ik betaal er ook een prijs voor. Ik heb nu twee dagen vakantie, zou me even rustig willen zetten. Maar het lukt niet. Ik vind nooit echt rust in mijn hoofd.”

Zelf hulp vragen

Nochtans heeft Laurens die rust nodig om er bij de volgende werkdag opnieuw vol voor te gaan in De Grubbe. “Ik durf zeggen dat er een gat in mijn motivatievat zit. Dat er altijd energie wegsijpelt. Dat ik constant moet bijvullen. Dat het een moeilijke balans is tussen draagkracht en draaglast, een voortdurend schipperen.”

‘Het is een moeilijke balans tussen draagkracht en draaglast.’

Hij is dus niet de ideale opvoeder omdat hij ervaringsdeskundige is. “Als je uit een stabiel en warm gezin komt, kan je ook een goede opvoeder zijn. Misschien heb ik andere invalshoeken, maar dat maakt me niet beter. Het gaat om oprechtheid. Om de wil om iets voor anderen te betekenen. Hoe ver kan je daar in gaan? Hoe sterk is je pantser? En kan je dat van anderen doorprikken?”

Met deze getuigenis legt hij zelf zijn pantser even af. “Ik zoek telkens nieuwe prikkels om sommige moeilijke vragen te ontwijken. Misschien zegt de buitenstaander die dit leest: neen, dat is niet de juiste manier. Het is niet goed hé, dat ik telkens uitgeput ben. Dus cirkel ik rond twee vragen: kan ik voor mezelf zorgen? En hoe vraagt een hulpverlener best zelf hulp?”

Littekens op de ziel

Het is de eerste keer dat Laurens zijn verhaal zo in detail deelt. Hij zweet ervan, zegt hij na anderhalf uur praten. “Om mijn job maak ik me geen zorgen, ik werk in een warm team. Dus hoop ik vooral dat iemand iets heeft aan mijn verhaal. Dat iemand denkt: ‘Damn, ik herken dat, maar ik kan er dus ook uitkomen’.”

‘Wat als ik slechte vrienden had gehad?’

Of beter: dat je er altijd aan kan werken. “Want ik besef dat je er nooit helemaal uitkomt. Een moeilijke jeugd, dat zijn littekens op de ziel. Dat zie ik elke dag opnieuw op mijn werk.”

Ik vraag tot slot of hij er zelf had kunnen terechtkomen? “Door mijn sport zou ik nooit iets met drugs doen. Het zit ook niet in mij om andere mensen te kwetsen, denk ik. Maar bij diefstal – iets stelen om verder te kunnen – kan ik me iets voorstellen.”

“Het klinkt tegenstrijdig, maar ik heb ook geluk gehad. Want wat als ik op mijn zestiende Janne niet had ontmoet? Wat als de psycholoog van de topsportschool niet zo’n lieve man was? Wat als ik niet in een dorp maar in een grootstad was opgegroeid? Wat als ik slechte vrienden had gehad?”

Het verkeerde lotje

Hij weet dus maar al te goed, besluit Laurens, hoe moeilijk het is om uit zo’n moeilijke jeugd op te klimmen. “Beeld je een gezin in waar een of twee jongens, die hun emotionele bagage anders kanaliseren, feiten plegen. Dan wordt het helemaal onmogelijk.”

Lees ook

24 uur in gesloten instelling Everberg

“Met mijn verhaal wil ik zeggen: Als je wilt, kan je er geraken. (Denkt na) Maar tegelijkertijd besef ik ook: soms kan je geboden kansen simpelweg niet aangaan. Als je het verkeerde lot trekt, is het moeilijk, soms onmogelijk, om er nog bovenop te geraken.”

Voor Laurens is het dus zaak om zich telkens opnieuw op te trekken aan de kleinste succesjes in De Grubbe. Maar vooral ook: om zelf overeind te blijven. “Wie naar mijn Instagram gaat, ziet mooie foto’s van mijn huwelijk of van mijn successen als veldloper. Maar wat daar achter zit, blijft onzichtbaar. Terwijl ook ik me nog elke dag door het leven worstel.”