Sociaal werk moet strijden tegen racisme

Black Lives Matter

George Floyd, een 46-jarige zwarte Amerikaan, stierf op 25 mei 2020 in Minneapolis nadat politieagent Derek Chauvin zijn knie bijna negen minuten lang op zijn nek had gedrukt. Chauvin wordt vervolgd voor moord.

‘Het is belangrijk om ook in België te strijden tegen structureel racisme.’

De moord op Floyd werd online live uitgezonden. De vreselijke beelden gingen de wereld rond. Protesten breken uit, eerst in Minneapolis, later over heel de Verenigde Staten. Ook elders in de wereld, waaronder in Brussel en Antwerpen, zijn er marsen en herdenkingen.

Zowel de protesten als de Black Lives Matter-beweging, die zich al jaren inzet tegen structureel racisme en raciaal politiegeweld, krijgen de weken na de moord in Vlaanderen openlijke steun van tal van jeugd- en cultuurorganisaties. Heel wat mensen en organisaties veranderden tijdens ‘Black Out Tuesday’ hun profielfoto op sociale media in een zwart vierkant. Verschillende verenigingen spraken zich ook echt uit over Black Lives Matter, raciaal politiegeweld en racisme.

Mooi en nodig.

Ook in België 

Maar 2020 was ook in België een zwaar jaar.

De dood van Adil tijdens een politiecontrole in Brussel. De dood van Sanda Dia tijdens een studentendoop. Het wegstemmen van praktijktesten door het Vlaams parlement. Het verdedigen, onder de noemer van neutraliteit, van een hoofddoekenverbod in een Brusselse hogeschool door het Grondwettelijk Hof.

Het zijn maar enkele voorbeelden om te duiden dat het belangrijk is om ook in België te blijven strijden tegen structureel racisme.

Politiserend sociaal werk

Een van de kernelementen van sociaal werk is politiserend werken. Het was één van de vijf krachtlijnen voor sterk sociaal werk die de sociaalwerkconferentie in 2018 naar voor schoof.

‘Nu is het écht tijd om actie te ondernemen.’

Bovendien draagt het sociaal werk mensenrechten en sociale rechtvaardigheid hoog in het vandaal. Dat blijkt ook uit de gangbare internationale definitie van sociaal werk: “Sociaal werk is een op de praktijk gebaseerd beroep en een academische discipline die sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert. Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve sociale verantwoordelijkheid en respect voor vormen van diversiteit staan centraal in het sociaal werk.”

Deze definitie dwingt sociale professionals om zich vanuit hun professie en expertise te engageren voor maatschappelijke verandering. Het is een oproep aan sociaal werkers, jeugd- en cultuurwerkers om als democratische professionals te opereren en hun stem op het publieke forum te laten horen.

Meer nodig dan zwarte vierkantjes als profielfoto

Vanuit deze kernwaarden van het sociaal werk vinden wij het belangrijk dat de strijd tegen structureel racisme niet beperkt blijft tot enkele vrijblijvende online-acties. Want wat halen die uit?

Nu is het écht tijd om als sociaal werker of jeugdwerker op te staan en ook effectief actie te ondernemen. En dan begin je best met te vegen voor eigen deur.

Als actieve sociale professionals hebben wij daarom tien actiepunten verzameld. Acties die je in het sociaal werk, het jeugdwerk of socioculturele verenigingen kunt doorvoeren. Pas dan laat je zien dat je als werker of organisatie effectief de Black Lives Matter-beweging en de strijd tegen racisme en discriminatie ondersteunt. Wij ondertekenden deze tien actiepunten. Jullie ook?

1. Zorg dat veldwerkers en bestuursleden powerdynamics workshops kunnen volgen. Koppel deze aan gender en white privilege binnen de eigen werking. Durf ruimte creëren voor nieuwe instappers in het werkveld zodat zij zich binnen je vereniging of organisatie durven uitdrukken.
2. Zorg dat je organisatie een safer space is. Bewaak deze veiligheid. Zorg voor een duidelijk huisreglement dat racisme en discriminatie op basis van gender, etniciteit, religie, seksuele geaardheid… verbiedt. Let als sociale professional op je taal. Tolereer geen discriminerende of racistische opmerkingen, niet van jongeren, niet van cliënten, niet van collega’s.
3. Zorg voor een inclusief beleid rond feesten en feestdagen. Zoek naar een alternatief voor zwarte piet tijdens het Sinterklaasfeest.
4. Werk actief aan meer diversiteit binnen het management, de directie en het bestuur van organisaties.
5. Ontwikkel groeitrajecten voor jongeren, vrijwilligers en sociale professionals zodat ook zij kunnen doorgroeien binnen de vereniging of organisatie.
6. Diversiteit is niet enkel een statistiek. Diversiteit moet omarmd worden in het meerjarenplan, de visie en missie van de hele organisatie.
7. Zorg actief voor inspraak van jongeren en mensen met een migratie-achtergrond in beleid en werking van organisaties.
8. Kom meer op de voorgrond als belangenbehartiger voor thema’s die jongeren maar ook volwassenen met migratieroots aanbelangen, zoals racisme, politiegeweld en etnische profilering. Durf duidelijke standpunten innemen, ook al ben je als organisatie afhankelijk van subsidies.
9. Zet in op (team)coaching om sociaal, jeugd -en cultuurwerkers en jongeren te ondersteunen. Ga na wat er leeft bij je doelgroep en bekijk samen welke acties je kan ondernemen, zowel binnen als buiten de eigen organisatie.
10. Als je als organisatie werkt volgens het neutraliteitsprincipe en daardoor meisjes of vrouwen niet laat deelnemen aan activiteiten of niet de kans geeft om in je organisatie als medewerker aan de slag te gaan, dan is dat geen neutraliteit maar uitsluiting.