Rikky geraakt vooruit dankzij intensieve samenwerking

Zoeken naar een thuis

Vandaag is Rikky is een jonge veertiger.Deze bijdrage is een bewerking van een tekst die eerder verscheen op OCMW-verhalen. Omwille van privacy is Rikky een pseudoniem. De foto is ter illustratie.Toch kan hij in het zorgcircuit gerust een ‘ancien’ genoemd worden. Als kind vertoefde hij in verschillende jeugdhulpvoorzieningen. Toen hij in 1997 achttien werd, kon hij terecht in een pleeggezin.

‘Hoe minder hij voelt, hoe beter.’

Daar loopt het snel mis. Na een hoogoplopende ruzie en een tussenkomst van de politie, loopt hij er weg. Hij zwerft rond in de buurt en vindt onderdak in een kraakpand.

Verdoven tegen ellende

Na twee weken straatleven verzamelt hij de moed om hulp te zoeken bij het OCMW.

Bij het intakegesprek vertelt Rikky over het incident met zijn pleegouders en de koude nachten in het kraakpand. Druggebruik verdooft tegen de ellende, dat leerde hij in de verschillende jeugdinstellingen waar hij verbleef.

Soms werkt het, soms niet. Hij experimenteert met verschillende roesmiddelen door elkaar. Hoe minder hij voelt, hoe beter.

Hard leven

Misschien, zo beseft hij, is het moment gekomen om te bewijzen dat hij zelfstandig kan leven.

Rikky schrapt zijn domicilie bij de pleegouders en vraagt een referentieadres aan bij het OCMW. Hij krijgt een leefloon toegekend. De boot van budgetbeheer of schuldbemiddeling houdt hij af. Een dossier openen in een wijkgezondheidscentrum ziet hij ook niet zitten, laat staan opname in een ontwenningskliniek.

Het enige dat telt, is overleven en drugs. “Het leven op straat is hard en als ik m’n gerief niet kan kopen, word ik zot.”

Van kwaad naar erger

Na de maandelijkse uitbetaling van zijn leefloon, verdwijnt Rikky steeds van de radar.

Door intensief druggebruik en het harde straatleven gaat het van kwaad naar erger. Bij de politie bouwt hij een reputatie op als agressieve veelpleger. Hij schuwt geen fysiek geweld: honkbalknuppels, messen, slagen en verwondingen. De talrijke bijtincidenten met zijn gevaarlijke honden zijn voor hem trofeeën. “Iedereen weet wie ik ben. Ik deins voor niemand terug.”

Er verandert weinig

Zijn vrienden leven op straat. Samen delen ze een leven in marginaliteit.

Rikky houdt contact met één familielid, een advocaat. Die steekt hem af en toe een centje toe. Hij staat hem ook juridisch bij wanneer het weer eens volledig uit de hand loopt. Op die manier ontsnapt Rikky aan verschillende veroordelingen.

‘Ik deins voor niemand terug.’

Rikky betrekt kort een appartement. Snel volgt uithuiszetting wegens onbetaalde huur. Enkele jaren later kan hij in een sociaal appartement via een versnelde toewijzing. Maar hetzelfde scenario herhaalt zich.

Weg uit Gent

De volgende tien jaar verandert er weinig. Tot Rikky een jaar naar de gevangenis moet. Meteen na zijn vrijlating belandt hij opnieuw in de dakloosheid.

Hij besluit om Gent te verlaten. Een jaar lang laat hij niets van zich horen. Hij betrekt leegstaande panden, woont in een vervallen autogarage of slaapt bij vrienden. Wanneer hij een tent koopt om ergens te kamperen, botst hij op de politie: wildkamperen is verboden.

Hij kan terecht in een gammel bootje, in ruil voor onderhoud. Tot het wordt weggesleept vanwege ontbrekende vergunningen. “Wat moet ik doen? Ik weet het ook niet meer.”

De ommekeer

In 2017, na een reeks nieuwe strafbare feiten, plaatst het gerecht Rikky onder toezicht van de drugbehandelingskamer. In dat proefproject van het federaal ministerie van Justitie werken beklaagden met de nodige dwang aan hun drugprobleem.

‘Rikky staat voor de keuze: zich verplicht laten behandelen of voor lang de gevangenis in.’

Rikky staat voor de keuze: zich verplicht laten behandelen voor zijn verslaving of voor lange periode de gevangenis in. Die keuze is snel gemaakt. Er start een intensieve samenwerking tussen de drugbehandelingskamer en verschillende lokale diensten: het medisch sociaal opvangcentrum (MSOC), het psychiatrisch centrum, de maatschappelijke cel van de politie, straathoekwerk en het OCMW.

Zelfstandig wonen

Vanuit deze samenwerking start een ambulant traject.

Er vinden regelmatig gesprekken plaats met medewerkers van de drugbehandelingskamer. De focus ligt op ontwenning en het vinden van een geschikte dagbesteding.

Nog een vraag die op tafel ligt: ‘Kan Rikky al zelfstandig wonen?’ Hier is het realisme troef: de begeleiders vrezen dat als Rikky zonder intensieve opvolging alleen gaat wonen, hij binnen de kortste keren terug opnieuw op straat belandt.

Naar beschut wonen

Verschillende alternatieven worden verkend.

Binnen de geestelijke gezondheidszorg kan een aanbod van beschut wonen een oplossing bieden. Maar ook een verblijf in een opvangcentrum voor verslavingszorg of een versnelde toewijzing van een sociale woning behoren tot de mogelijkheden.

‘Uiteindelijk wordt gekozen voor beschut wonen.’

Uiteindelijk wordt in samenspraak met Rikky gekozen voor de piste ‘beschut wonen’. Dit initiatief biedt een aangepaste omkadering, nabijheid van hulpverlening en intensieve begeleiding.

Het werkt

De intensieve samenwerking van de verschillende diensten en de opgelegde begeleiding door de drugbehandelingskamer werpen vruchten af. Rikky maakt vooruitgang en is gemotiveerd om op zoek te gaan naar een zinvolle dagbesteding. En met een collectieve schuldenregeling pakt hij ook zijn torenhoge schuldenberg aan.

In de zomer van 2019, na een periode van meer dan 20 jaar, is er eindelijk een duurzame oplossing op maat van Rikky: een eigen appartement binnen een project van beschut wonen, ver weg van de stadsdrukte en het netwerk waaraan Rikky al jaren probeert te ontsnappen. En er is er ook plaats voor de hond, die hij als zijn beste vriend beschouwt.

Een ambulant team volgt hem op voor zijn verslavingsprobleem en andere medische noden. Rikky blijft in gesprek met een psychiater, volgt agressiebegeleiding en een aangepast activeringstraject.

Geen nieuws, goed nieuws

Enkele weken geleden sloot Rikky een lang en woelig traject eindelijk af. Hij zwaaide de verschillende hulpverleners uit die hem ondersteunden.

Tot op vandaag hebben ze niets meer van hem gehoord. Anders dan vroeger, is dat een goed teken.