‘We verliezen te veel mensen. We kunnen niet terug naar hoe het was’

Wachten is het devies

De coronamaatregelen duren al een maand. Iedereen snakt naar ons vorige, vrije leven. “Waar wachten ze nog op?”, vroeg een vriend me zopas.

‘Geduld is nu het belangrijkste instrument.’

Helaas, de expert-virologen waarschuwen nu dat zoiets maar stap voor stap kan. Anders moeten we van vooraf aan herbeginnen. Geduld is nu het belangrijkste instrument om vermijdbare overlijdens te voorkomen. Nooit zorgde solidaire gehoorzaamheid zo voelbaar voor levensreddende zuurstof.

Wachten is het devies, tot het virus zich overgeeft aan ons geweldloze verzet.

Niet langer wachten

Toch hoop ik dat we ondertussen met een aantal dingen echt niet langer wachten.

Wacht bijvoorbeeld niet te lang met het vragen en geven van troost. Zoek tijdig professionele hulp als je voelt dat je het in deze crisistijd psychisch moeilijker krijgt. Hoe langer je daarmee wacht, hoe groter de schade en de duur van herstel.

Wacht ook niet te lang met het proberen begrijpen van wat onszelf, onze gezinsleden, onze vrienden, onze collega’s, de mensen op straat en in de supermarkt, de non-believers en criticasters op sociale media soms drijft om categoriek, geïrriteerd, kwaad, smalend of opstandig te reageren.

We moeten dat gedrag niet goedkeuren, toch kunnen we het proberen te begrijpen. Doet iemand zoiets omdat hij angstig is, met het verkeerde been uit bed gestapt is, voorheen reeds in moeilijke omstandigheden leefde of ruzie heeft met de partner, zichzelf benadeeld voelt, andere waarden prioritair stelt?

Zoveel redenen waar we iets mee kunnen als we er aandacht voor hebben.

Wacht niet te lang met te beseffen hoe belangrijk onze oudere medeburgers zijn. Zij hebben ons veel gegeven, om te beginnen ons leven. Wie we zijn, danken we voor een groot stuk aan hen. Hoe beter, warmer en veiliger we de dagelijkse zorg voor hen maken, hoe meer we respect tonen.

Ga samen voor strijdbare aanvaarding

Dit virus maakt amper onderscheid tussen mensen. We zijn dus allemaal kwetsbaar.

Dat klinkt bekend in de oren van wie werkt in de geestelijke gezondheidszorg. Een op vier kampt vroeg of laat met een ernstig psychisch probleem. Ook wij zien iedereen passeren: jong en oud, rijk en arm.

‘We zijn allemaal kwetsbaar.’

We kunnen niet anders dan al die dingen te aanvaarden. Maar daarom hoeven we ze niet lijdzaam, eenzaam of wanhopig te ondergaan.

Alleen lukt dat vaak niet, je hebt anderen nodig om die weg te vinden. Samen zoeken naar hoe we iets kunnen aanvaarden om er vervolgens het beste van te maken. Iets wat wij als samenleving en beleid ook moeten doen. Koste wat het kost.

Koester de volwassenen van morgen

Wacht niet te lang met het inzicht dat de volwassenen van morgen vooral weerbare en wendbare mensen moeten zijn. De uitdagingen van de toekomst, in een steeds meer globaliserende en opwarmende wereld, zijn immens. Gelukkig wordt onze menselijke soort van nature gekenmerkt door levensdrift en creativiteit. Dat potentieel moeten we nu aanboren om meer te kunnen dan alleen maar overleven.

Ik ben hoopvol dat dit kan: het potentieel is er. Ik zie het dagelijks bij de jonge verpleegkundigen, artsen en andere medewerkers rond mij.

Maar om de jeugd van vandaag in pole-position voor het leven van morgen te brengen, moeten we een tandje bijsteken. We moeten de sociale en opvoedingscontext en zeker ook ons onderwijs veel zorgvuldiger overdenken, voeden en organiseren.

‘In een tijd waarin influencers onze kinderen via het scherm overspoelen, lijkt een tegengewicht van nabije en inspirerende volwassenen hoognodig.’

Dat vergt een slimme aanpak, maar vooral bevlogen mensen. Gemotiveerde leerkrachten en leerkrachten die de bezieling terugvinden als ze die onderweg verloren.

Als ouder, gezinstherapeut en lokaal bestuurder in het onderwijs voel ik dat we nog te weinig ruimte creëren voor die bezieling. Toch maakt die finaal het verschil. Wie herinnert zich niet die ene bevlogen leerkracht die onze toekomstkeuzes mee inspireerde? Zeker in een tijd waarin influencers zonder pedagogische opdracht onze kinderen via het scherm overspoelen, lijkt een tegengewicht van nabije en inspirerende volwassenen hoognodig.

Het argument dat we er de middelen niet voor hebben, voelt niet alleen als wereldvreemd, maar ook zelfvervreemdend aan.

Hoog tijd voor andere keuzes

We kunnen dus niet langer wachten. Het moet anders en beter.

We mogen niet gewoon proberen te genezen van een virus dat ons lichaam aantast. We kunnen niet terug naar hoe het was. We hebben te veel mensen verloren en daarmee de naïviteit dat we geweldig goed bezig waren.

Lees ook

Coronacrisis: wat als de brand geblust is?

Maar de hoop hoeven we daarbij niet te verliezen. Want hoewel we misschien niet op ouderwetse wijze kunnen genezen, we kunnen wel ons samenleven herstellen. Creatief herstellen wat stuk was, geeft elke doe-het-zelver voldoening. Wellicht ziet het er nu anders maar duurzamer uit. Een blijvende voldoening ook, zoveel groter dan door het snel vervliegende dopamineshot in je brein na aankoop van een nieuwe product.

Ik hoop en droom

Dat soort kortetermijnbevrediging zal later trouwens zo onnozel blijken. Dat hoop ik toch. We zijn zoveel meer dan dopamine-verslaafden.

‘We zijn zoveel meer dan dopamine-verslaafden.’

Ik hoop dat we durven investeren in verbondenheid, talenten en kwetsbaarheid van jong én oud in plaats van te mikken op snel en oppervlakkig rendement. Ik hoop elke dag meer mensen tegen te komen die niet vastgeroest raken in navelstaarderij maar betrokken zijn op een wereld die niet langer opwarmt tot het potje overkookt. Koopkracht moeten we met de glimlach inruilen voor veerkracht.

Meer lieve mensen

Die veerkracht zie ik al bij onze jonge generatie hulpverleners. Ze verdienen alle lof, steun en warmte om die veerkracht te kunnen behouden. We hebben meer van deze lieve mensen nodig en moeten de waardering voor hun idealisme en hoop koesteren.

‘Mensen zijn levende wezens die toch vooral belang hechten aan veiligheid, verbinding en vrijheid.’

Mensen zijn immers niet alleen consumenten. Mensen zijn levende wezens die toch vooral belang hechten aan veiligheid, verbinding en vrijheid. Eigentijdse woorden die een moderne variant zijn van het vaak geciteerde trio: ‘Gelijkheid, broederlijkheid en vrijheid’. Om de maatschappij op die laatste waarden te schoeien was één Franse revolutie nodig. Om de reset naar een moderne variant te realiseren, volstaat hopelijk één pandemie.