‘Jongeren hadden me nu meer dan ooit nodig’

Bijzondere periode, bijzondere vragen

Als arbeidscompetentiebegeleider begeleid ik de meest kwetsbare jongeren van onze samenleving. Ik probeer zo dicht mogelijk bij hen te staan. Je moet niet alleen de leefwereld van de jongeren kennen, maar ook de straatcodes en de buurt in je vingers hebben. Dat creëert een vertrouwensband. Die band zorgt ervoor dat jongeren sneller de stap zetten om mij te contacteren.

Tijdens deze moeilijke periode hebben de jongeren nog meer behoefte aan iemand waarop ze kunnen terugvallen. Ik ben dan ook altijd bereikbaar via videocall en de sociale mediakanalen.

‘Hoe moet ik nu rondkomen zonder inkomen?’

De voorbije weken begeleidde ik jongeren niet enkel richting werk, onderwijs en of een opleiding. Ik stelde vast dat ze nog meer vragen hadden dan anders. Andere vragen ook. Hoe kan ik rondkomen zonder inkomen? Heb ik recht op een tijdelijke werkloosheidsuitkering? Aan welke voorwaarden moet ik me houden met mijn elektronische enkelband? Ik kan niet op Smartschool, want ik heb geen laptop en internet thuis.

Angst

Voor het coronavirus hier voet aan wal zette, vertoefde ik vaak in de nabijheid van deze jongeren. Ik kwam ze tegen tijdens mijn vindplaatsgericht werk op pleintjes, in plaatselijke cafés.

Toen de eerste berichten uit Wuhan hier arriveerden, hield dat de jongeren meteen bezig. Iedereen had er zo zijn mening over. De helft van hen dacht aan een complot door de Amerikanen. Ik voelde vooral angst. Wat we toen nog niet wisten, was dat dit virus de komende maanden ook onze manier van leven zou verstoren.

Een jongere contacteerde me in volle coronacrisis. Hij sukkelde al een maand met pijn rond zijn hartstreek. Hij vertelde me dat de pijn alleen maar erger werd. Hij was ten einde raad. Ik adviseerde hem om zo snel mogelijk contact op te nemen met de huisarts. Maar de pijn was te hevig en hij belandde op de spoedafdeling van het ziekenhuis. Daar was het op dat moment alle hens aan dek in de strijd tegen het virus. De jongen werd kort onderzocht. Hij had geen koorts en werd meteen huiswaarts gestuurd.

Deze jongen was geen alleenstaand geval. Ik werd dagelijks gecontacteerd door jongeren die zich zorgen maakten om hun gezondheid. Het advies om naar de huisarts of het ziekenhuis te gaan, hielden ze af. Ziekenhuizen werden haast verboden terrein. Het ging zelfs zo ver dat ze vacatures van poetshulpen in ziekenhuizen meteen links lieten liggen.

Precaire groep

Er is ook een groep jongeren die zich daarover geen zorgen maakt. Zij zouden elke job met twee handen vastgrijpen. Vaak zijn het jongeren die helemaal geen inkomen hebben en maar moeizaam Nederlands spreken. Daardoor slagen ze zelden voor schriftelijke en mondelinge tests. Wie hulp hard nodig heeft, krijgt het helaas net vaak zwaar te verduren.

‘Wie hulp hard nodig heeft, krijgt het helaas vaak zwaar te verduren.’

Een van die kwetsbare jongeren ontvangt momenteel geen uitkering. Hij werd geschorst omdat hij zijn aanvraag verkeerd invulde. Zijn gezinssituatie is zo schrijnend dat mijn collega en ik er een prioritaire zaak van maakten. De jongere woont thuis met zijn moeder, die een fysieke beperking heeft. Ze hebben geen inkomen.

Om de huur te kunnen betalen, ging hij geld lenen. Hij heeft ook nog schulden bij de overheid. In het verleden kreeg hij een hogere uitkering dan waar hij wettelijk recht op had. Wederom door een fout in de aanvraag.

De jongere volgde les in het buitengewoon onderwijs maar behaalde nooit zijn diploma. Dankzij de VDAB kregen we een beter zicht op zijn dossier. Op basis van die gegevens hebben we een aanvraag ingediend bij het OCMW voor een uitkering. Zijn dossier is momenteel nog in aanvraag.

Pompen of verzuipen

De coronacrisis versterkte onze samenwerking met VDAB-medewerkers. Zij stonden ons dagelijks bij in problemen die voor kwetsbare jongeren levensbelangrijk zijn, veelal over uitgestelde uitkeringen.

‘De coronacrisis versterkte onze samenwerking met VDAB-medewerkers.’

We merkten dat veel eerstelijnsdiensten zoals OCMW’s, hulpkassen voor werkloosheidsuitkeringen en vakbonden de voorbije weken onder zware druk stonden. Ze kregen massaal veel vragen en aanvragen te verwerken.

Logisch dat ze dit hels tempo niet steeds kunnen volgen. Daardoor werden veel uitkeringen niet op tijd uitbetaald. Velen zaten zonder stempelkaart. Online de nodige gegevens indienen, verliep ook niet altijd vlot: de website geraakte overbelast. De meeste aanvragen moesten dan ook telefonisch gebeuren.

Ook dat creëerde veel onrust. Jongeren maakten zich zorgen rond hoe het verder moest als ze hun uitkering niet op tijd zouden ontvangen. Want wat met de vaste kosten en de huur die ze wel op tijd moesten betalen? Op sommige momenten stond mijn telefoon roodgloeiend omdat ik hierover de ene vraag na de andere kreeg.

Diep in de nacht

Voor de meeste jongeren die ik begeleid, is de lockdown enorm stressvol. Stress omdat ze niet meer werken, stress omdat ze geen toekomstperspectief hebben. Veel jongeren gingen mentaal onderuit waardoor ze, ondanks de strenge maatregelen, hun ‘rust’ op straat gingen opzoeken. Met als gevolg dat ze ook nog eens een GAS-boete kregen.

Lees ook

‘Hoe kunnen we van leerlingen verwachten dat ze schooltaken inleveren als ze honger lijden?’

Ik heb dan ook heel vaak gesprekken gehad tot diep in de nacht. De jongeren hadden vooral een luisterend oor nodig. Het was aan mij om de juiste woorden te vinden, woorden die motiveren om toch vol te houden.

En hoe je dat ook draait of keert, dicht bij jongeren staan is moeilijk als je fysieke afstand moet respecteren. Voelde ik dat een jongere na een telefoongesprek of videochat geen meter vooruit was geraakt, dan stelde ik een één op één wandeling voor.

Ik nam ook een andere precaire groep onder mijn hoede.

Vanwege corona mochten sommige gedetineerden op penitentiair verlof. Ze mochten de gevangenis verlaten onder voorwaarden. Ik begeleidde enkele van hen. Ook zij zochten vaak contact met mij omwille van moeilijkheden die ze thuis ondervonden. De gemoederen geraakten vaak verhit want iedereen zat in quarantaine. Vaders haalden oude koeien uit de gracht en verweten hun zonen eerder gepleegde feiten. De sfeer was vaak gespannen.

Enkele gedetineerden die onder elektronisch toezicht vielen, ondernamen zelfs een poging om hun enkelband door te knippen. Het werd hen allemaal te veel. Justitieassistenten belden me verschillende keren omdat ze een aantal gedetineerden niet meer konden bereiken. Ook hier kan fysieke aanwezigheid het verschil maken, dus trok ik naar hen toe voor een stoepgesprek.

Hoe bleef ik zelf overeind?

Als begeleider gaf ik de afgelopen periode veel van mezelf. Jongeren hadden mij nog meer nodig dan voorheen.

‘Als je verantwoordelijkheden kan delen, weegt deze job minder zwaar.’

Natuurlijk breekt ook mijn veer wel eens door oververmoeidheid. Het is niet vanzelfsprekend om dag en nacht bereikbaar te zijn. Het evenredig verdelen van tijd tussen werk en privé was dan ook een uitdaging. Maar jongeren vooruithelpen of motiveren om nog even vol te houden, geeft enorm veel voldoening. Het respect en de waardering die ik van hen terugkrijg, geven me een enorme boost.

Ook collega’s bieden veel steun. Tijdens de wekelijkse digitale teammeetings konden we elkaar blijven motiveren en ondersteunen. En in deze moeilijke periode ontdek je nog beter hoe belangrijk de partners zijn met wie je samenwerkt: de consulenten van de VDAB, de leerloopbaanadviseurs, de justitieassistenten, medewerkers van het CAW of Samen Op Straat. Als je verantwoordelijkheden in vertrouwen kan delen, weegt deze job minder zwaar.

En laatst maar zeker niet het minst, gaat mijn dank uit naar mijn gezin dat mij de afgelopen weken bleef steunen. Voor het vele geduld dat ze wisten op te brengen omdat ik niet altijd even aanwezig en betrokken was, zal ik ze eeuwig dankbaar zijn.