Jeugdwelzijnswerkers vragen grotere bubbels: ‘Laat je acht jongeren toe, dan stel je er tachtig teleur’

Gebukt onder COVID-19

Onze samenleving gaat al meer dan een jaar gebukt onder COVID-19. De impact laat zich niet alleen voelen op de fysieke gezondheid van de bevolking. Ook heel wat sociale problemen worden door de crisis versterkt. En we zien een deuk in het mentaal welzijn bij jongeren.

Dat thema krijgt ruime aandacht in de media. Er verschenen de laatste maanden verschillende interviews met jongeren die hun vrienden missen, die het jammer vinden dat ze het studentenleven niet kunnen ontdekken of die niet meer wekelijks kunnen samenkomen in hun jeugdbeweging.

‘We zien een deuk in het mentaal welzijn bij jongeren.’

Er komen ook verhalen naar boven van jongeren die spontaan feestjes organiseren in parken of in hotels, met soms tragische gevolgen. Jongeren geven een duidelijk signaal dat er meer ruimte moet gecreëerd worden om jong te zijn.

De aandacht voor het thema van mentaal welzijn bij jongeren is terecht. Voor heel wat jongeren is de berichtgeving zeer herkenbaar. Maar de media gaan niet dieper in op de beleving van jongeren in de grootsteden en de achterliggende maatschappelijke problemen waarmee zij geconfronteerd worden.

Want hoe zit het met de jongeren die in maatschappelijk kwetsbare omstandigheden opgroeien? Die geen eigen kamer hebben, geen laptop, geen tuin, geen ondersteuning? En die niet de netwerken hebben om hun stem te laten weerklinken? Ook zij behoren tot ‘de jongeren’.

Wat je niet in de media ziet

Wij zijn aan de slag als jeugdwerkers in de stad Antwerpen, waar ruim 30 procent van de kinderen onder de armoedegrens leeft. De verhalen die wij horen, schetsen een nog veel verontrustender beeld van de situatie. Een beeld dat je niet in de media ziet.

We zien families van jongeren steeds dieper wegglijden in armoede. Jongeren die, meer nog dan vroeger, etnisch geprofileerd worden door de politie en GAS-boetes oplopen. Jongeren wiens schoolwerk enorme achterstand oploopt omdat ze één laptop moeten delen met het hele gezin. Of omdat ze geen eigen kamer hebben waar ze in stilte kunnen studeren.

‘We zien jongeren die kampen met angstaanvallen, die zich zorgen maken over de financiële situatie van hun gezin of die uitgeblust zijn.’

Tegelijk kennen onze jongeren bijna geen enkel moment van rust of privacy meer. We zien jongeren die kampen met mentale problemen of die zich zorgen maken over de financiële situatie van hun gezin. Bovendien leven ze in een maatschappij waarin racisme en discriminatie schering en inslag is.

Welzijnsbubbels meteen volzet

Sinds de tweede lockdown, begin november, moest het jeugdwelzijnswerk opnieuw haar deuren sluiten voor alle jongeren boven de 12 jaar. De enige mogelijkheid om nog iets binnen te organiseren voor jongeren die opgroeien in maatschappelijk kwetsbare omstandigheden, is in welzijnsbubbels: kleine groepjes van maximum acht jongeren. De focus van de activiteiten ligt op het welzijn van de jongeren.

‘Voor elke acht jongeren die je kan toelaten, stel je tachtig andere teleur.’

We merken dat deze bubbels op springen staan. Nog geen tien minuten na de aankondiging van zo’n welzijnsbubbel is deze al volzet. Voor elke acht jongeren die je kan toelaten, stel je tachtig andere teleur.

Jongeren snakken naar samenzijn en ontspanning. Ze vertellen ons voortdurend hoe belangrijk deze welzijnsbubbels voor hen geworden zijn. Het is een van de weinig momenten waar ze kunnen samen zijn met vrienden en kunnen ontsnappen aan de stress die heel deze lockdown met zich meebrengt.

Kleine en grote welzijnsvragen

Tijdens de activiteiten van de welzijnsbubbels worden we voortdurend geconfronteerd met kleine en grote welzijnsvragen. Veel jongeren sleuren zich door de chaos van afstandsonderwijs en vragen ondersteuning of een plek om te kunnen studeren. Deze welzijnsvragen zijn niet ongewoon, maar strikt genomen vallen ze buiten het takenpakket van een jeugdwerker.

‘We hebben nog nooit zoveel jongeren moeten doorverwijzen naar TEJO.’

We hebben nog nooit zoveel jongeren moeten doorverwijzen naar organisaties zoals TEJO of zelfstandige psychologen omdat ze uitgeblust zijn, geen toekomstperspectief hebben of te kampen hebben met angstaanvallen.

Andere jongeren maken zich zorgen om de financiële situatie van hun gezin en gaan op zoek naar een studentenjob om thuis bij te dragen. Voor sommige jongeren biedt begeleid zelfstandig wonen de enige kans om te ontsnappen aan de thuissituatie.

Vergroot de bubbels

Het jeugdwerk slaagt er inmiddels geruime tijd in om activiteiten van de welzijnsbubbels op een coronaveilige manier te organiseren. Het gaat over het veilig samen kunnen zijn. Denk bijvoorbeeld aan een babbeltje slaan, muziek luisteren, een film kijken, gamen of andere activiteiten met weinig beweging. Dit zijn allemaal activiteiten die kunnen plaatsvinden met voldoende afstand tussen de jongeren.

Het is perfect veilig om de bubbels te vergroten. Dat kan heel wat meer jongeren ademruimte bieden, een plek waar ze zich even kunnen terugtrekken. Weg van de zorgen die ze thuis of elders ervaren. Grotere bubbels kan ook betekenen dat we jongeren kunnen bereiken die vandaag nog geen aansluiting vinden in het jeugdwerk.

‘Laat ons eerlijk zijn, het is veiliger vertoeven in een welzijnsbubbel dan in een winkelstraat op zaterdagnamiddag.’

Momenteel draaien welzijnsbubbels voornamelijk rond het praten en samenzijn in het kader van het welzijn van de jongeren. Maar jongeren hebben nood aan meer dan enkel rustig samenzijn en praten. Actieve activiteiten, ontspanning en plezier dragen minstens evenveel bij aan welzijn.

Meer flexibiliteit in de mogelijke activiteiten van welzijnsbubbels is dus nodig. Laat jongeren weer dansen, muziek maken, sporten en cultuur beleven. Uiteraard met respect voor de coronamaatregelen. Want laat ons eerlijk zijn, het is veiliger vertoeven in een welzijnsbubbel dan in een winkelstraat op zaterdagnamiddag.

Luister naar ons

Jeugdwerkers zijn dan ook expert over hun doelgroep. Toch worden we nog veel te weinig betrokken bij het vormgeven van maatregelen. Luister dus naar ons. Gebruik onze kennis. Laat ons wijzen op de blinde vlekken van de huidige maatregelen. We zijn er zeker van dat er nog een extra plaats aan de tafel vrijgemaakt kan worden.

Indien we vandaag mee aan tafel zouden schuiven, zouden we in de eerste plaats aankaarten dat jongeren uitgeput zijn en de lockdown mentaal vaak niet meer aankunnen. We zouden ervoor pleiten om het jeugdwerk de ruimte te geven om dit binnen een veilige setting op te vangen.

De jongeren zijn onze toekomst. En aan je toekomst moet je werken. Een pandemie mag geen hele generatie laten verloren gaan.