Hanifa kan opnieuw vooruitkijken

Terugverdieneffect

Ervaringen van huurders, praktijkwerkers en onderzoekers doen alarmbellen afgaan. Kan het zijn dat slechte huisvesting de maatschappij handenvol geld kost? Word je zonder vocht en schimmel even snel ziek? Zorgt een goed huis voor minder stress? Heb je betere schoolresultaten als je ruimte hebt om huiswerk te maken? Behoud je je job als je geen kopzorgen hebt over je huis? Kom je beter rond zonder de juridische kosten voor je huurproblemen?

‘Investeer in een goed dak boven ieders hoofd.’

Het Antwerps Platform Wonen brengt de gevolgen van slecht wonen samen met huurders, praktijkwerkers en deskundigen uit verschillende domeinen in kaart. En dat is nodig. Want slecht wonen, kost de samenleving veel geld. Maar ook omgekeerd. Goed wonen brengt veel op en kan de levenskwaliteit van mensen drastisch verbeteren.

Recent Europees onderzoek geeft aanzetten. Voor elke drie euro die de overheid investeert in wonen, zou ze jaarlijks twee euro terugverdienen. Investeren in een goed dak boven ieders hoofd kan andere kosten besparen.

Huis als uitvalsbasis

Huurders uit een slechte woning geven aan dat ze zich niet thuis voelen in hun eigen huis. Het lijkt alsof hun woning niet echt van hen is. Ze ontvangen niet graag bezoek want ze schamen zich voor hun woning.

Zoals ze zeggen ‘Mens sana in corpore sano’ – een gezonde geest in een gezond lichaam, geldt ook ‘een goed en gezond leven in een goed en gezond huis’. Je huis is je uitvalsbasis om naar school en werk te gaan, om vrienden en familie te ontvangen, om samen te leven, om jezelf te zijn. Als je woonst wankel is, wankelt je hele leven.

Huren aan de onderkant

Hanifa woont in Antwerpen-Noord. Ze heeft drie kinderen, twee dochters en een zoontje. Haar appartement zit vol vocht en werd onbewoonbaar verklaard. Op de koop toe is het appartement verkocht en moet ze ten laatste binnen enkele maanden vertrekken.

Een ander huis vinden is niet eenvoudig. Ze wordt telkens afgewezen. Geregeld is ze neerslachtig maar tegelijk strijdvaardig. Ze blijft met de moed der wanhoop zoeken naar een andere en betere woonst. Ze wil dat haar kinderen het goed hebben.

‘Een groeiende groep mensen woont in erg slechte panden.’

In Antwerpen wordt één op vier kinderen in een kansarm gezin geboren. De druk op de private huurmarkt en de nood aan extra sociale huisvesting is groot. Een groeiende groep mensen komt terecht in erg slechte panden of dreigt op straat terecht te komen.

Hoesten, astma en kopzorgen

Hanifa toont de doktersbriefjes van haar zoontje. Hij heeft regelmatig bronchitis en astma. Ze ging al een paar keer naar spoed omdat hij bleef hoesten en hyperventileren. Ook haar man sukkelt met zijn gezondheid. Elk jaar vanaf oktober gaat het bergaf met de gezondheid. In de zomermaanden zijn ze minder ziek.

De drie huisvestingsproblemen die het meest de gezondheid schaden zijn koude, overbewoning en vocht. Dat blokletterde de Britse krant The Guardian.

‘Koude, overbewoning en vocht scheden de gezondheid.’

Mensen wonen met te veel op een kleine oppervlakte in een slecht geïsoleerde woning die moeilijk te verwarmen is. Ventilatie is vaak niet voorhanden en verluchten voelt aan als extra koude en gebeurt onvoldoende. Deze combinatie van factoren zorgt voor vocht en schimmel. Het uit zich in fysieke klachten zoals astma en bronchitis. De slechte woonsituatie brengt ook stress en spanning met zich mee.

Kinderen onder druk

Praktijkwerkers zien vaak dat mensen de koude ruimtes zoals slaapkamers slecht kunnen verwarmen. Ze behelpen zich met kleine elektrische verwarmingen. Een andere studie uit Engeland toonde aan dat de installatie van centrale verwarming in koude, vochtige slaapkamers van kinderen, ademhalingsproblemen verminderde en het schoolbezoek verhoogde.

Hanifa vertelt dat haar zoontje van bijna 2,5 jaar altijd stil op de zetel moet spelen omdat de onderbuurvrouw klaagt over lawaai en omdat ze te weinig plaats heeft. Ze vindt het soms moeilijk met hem, binnenkort gaat hij naar school, een crèche kon ze niet betalen.

‘Er is een link tussen slecht wonen en psychisch lijden.’

Uit Europees onderzoek komt naar voor dat slechte woonomstandigheden het risico op ernstige gezondheidsproblemen tijdens de kindertijd en vroege volwassenheid verhogen met 25%. Ook tonen ze een link tussen slecht wonen en psychisch lijden bij kinderen. In zo’n omstandigheden wonen, maakt dat kinderen moeilijker dingen aankunnen, zich meer boos, angstig of depressief voelen en slaapproblemen hebben.

Geen plaats om te studeren

Hanifa is trots op de studieresultaten van haar oudste kinderen. De twee dochters zitten in het middelbaar. De ene dochter studeert voor verzorgende en de andere dochter van 14 jaar doet ASO. Haar dochter van 14 kan moeilijker studeren. Ze studeert aan de eettafel maar tot slaaptijd maken de jongsten te veel lawaai. Nadien is het ook lastig omdat door het vochtprobleem in de slaapkamer, de ouders en het zoontje in de living slapen. De eetruimte is met een gordijn afgescheiden van het salon dat dienst doet als tijdelijke slaapplaats.

Ouders die veel zorgen hebben op het vlak van huisvesting hebben minder ‘plaats in hun hoofd’ om met het onderwijs van de kinderen bezig te zijn.

Kinderen in slechte woningen hebben minder plaats om huiswerk te maken en hebben een hogere kans op lagere onderwijsprestaties. Dat heeft effect op het economisch welzijn op volwassen leeftijd. Ze hebben een hogere kans op werkloosheid of om te werken in onzekere en slecht betaalde jobs.

Je huis sluipt in je job

Er ligt een stapel papieren op tafel, netjes geordend per thema: papieren van controles van het huis, van onbewoonbaarheidsverklaring en sollicitaties. De man van Hanifa heeft geen vast werk. Soms werkt hij in interimjobs. Zijn hoofd zit vol met allerlei problemen. Hij hoopt dat als hij een betere woonst kan huren, het ook beter gaat met het werk.

‘Mensen in een slechte woning, worden vaker uit huis gezet.’

Veel huurders met een laag inkomen uit arbeid bevinden zich vandaag in een situatie van dubbele onzekerheid: de job én het huis. De vraag is of er een directe link is tussen slecht wonen en kansen op de arbeidsmarkt. Kunnen huurders met problemen in hun huis zich minder concentreren op hun werk en blijven ze vaker thuis omwille van ziekte?

Mensen die slecht wonen, worden vaak geconfronteerd met een uithuiszetting. De uithuiszetting wordt in gang gezet door de eigenaar of door de huurder wanneer een procedure wordt opgestart bij ernstige kwaliteitsgebreken.

Verandert goed wonen je leven?

Hanifa woont intussen in een nieuwe woning van het Sociaal Verhuur Kantoor in Merksem. Ze straalt. Ze bakt cake. Ze loopt meer rechtop alsof er letterlijk een last van haar schouders viel. Ze vertelt honderduit. Over hoe blij haar kinderen zijn, dat ze veel meer plaats hebben om te spelen en te studeren. Haar man heeft werk, tijdelijk maar het is een eerste stap. Door de nieuwe en goede woonst is er letterlijk en figuurlijk weer ruimte gekomen om te leven en om plannen te maken.

De woonproblemen waarmee Hanifa geconfronteerd wordt, zijn voor veel Antwerpenaren dagelijkse realiteit. Met degelijk binnenlands onderzoek en gebundelde ervaringen wil het Antwerps Platform Wonen woonproblemen in Antwerpen, Vlaanderen en Brussel aanpakken. Zo kan de samenleving met specifieke investeringen in wonen meer besparen op ander kosten en leiden meer mensen een beter leven.Antwerpse verenigingen van mensen in armoede hebben de woonervaringen van mensen verwerkt in een creatieve en interactieve tentoonstelling. Ze brengen in beeld hoe het is om in een slecht huis te wonen.