Ervaringsdeskundigen staan nog niet op gelijke voet

Fons

We zitten samen in de auto met Fons. Hij vertelt ons hoe hij steeds weer zijn verhaal doet voor beleidsmakers, sociale professionals en cliënten. En ja, ook zij horen graag de sappige details. Met zijn herstelverhaal wil hij de lijnen van hulpverlening mee verleggen.

‘Ik draag die ervaring van armoede altijd met me mee.’

“Ik zat diep in de put wanneer de deurwaarder jaren geleden alles in beslag nam. Ik moest van nul beginnen. Maar dat is voorbij. Ik draag die ervaring van armoede altijd met me mee. Daar geraak ik nooit van af. Maar nu ben ik Fons de ervaringsdeskundige, niet Fons de sukkelaar. En dat zien mensen vaak niet. Mensen met ervaringskennis hebben een stempel waar ze zelden van afkomen.”

We zijn met Fons op weg naar de studiedag ‘Op gelijke voet’. Ervaringsdeskundigen getuigen er over hun werk en de erkenning die ze daarvoor krijgen. Ze formuleren prioriteiten om hun positie te versterken.

Duidelijk statuut

In de ene organisatie wordt de ervaringsdeskundige ingeschakeld als vrijwilliger. Elders wordt een voltijds contract aangeboden. Het loon ligt wel lager dan dat van de collega professional die hetzelfde werk verricht. Is hij een volwaardig sociale professional of staat hij buiten die club?

Ervaringsdeskundigen missen een duidelijk statuut dat hun positie, rechten en plichten afbakent. Daardoor zijn ze kwetsbaar want overgeleverd aan de goodwill van organisaties.

In opvolging van de eerste sociaalwerkconferentie nam Vlaams welzijnsminister Jo Vandeurzen het initiatief om daaraan te sleutelen. Het werkterrein schreef een ‘Globaal Plan Ervaringsdeskundigheid’. We kijken uit naar het vervolg.

Bovenal erkenning

Naast de broodnodige structurele vormgeving van ervaringsdeskundigheid, hunkeren ervaringsdeskundigen naar erkenning, naar gezien en gehoord worden. Zo zijn er velen die zeggen dat ze zich als ervaringsdeskundige altijd eerst moeten bewijzen. Collega’s willen eerst resultaten zien voor ze ervaringsdeskundigen voluit durven inzetten.

Hoog tijd dus om ervaringsdeskundigen als volwaardige collega’s te beschouwen, niet als de surplus van de sociaal werker die de hulpverlening zo nu en dan mag kruiden met zijn verhaal. We moeten naar een werkpraktijk waar de ervaringsdeskundige en de sociaal werker een evenwaardig duo wordt.

Aan de kant

Maar vooral, en daar knelt het schoentje nog te vaak, moeten we af van het label dat op ervaringsdeskundigen wordt geplakt en blijft plakken.

Ze zijn leuk om erbij te hebben, maar ook niet meer dan dat. Stilaan worden ze mee betrokken bij vergaderingen, maar op momenten dat er echt beslissingen worden genomen, spelen ze niet meer mee. Ze mogen zich even in het zweet dribbelen, maar zodra er gescoord wordt, moeten ze toekijken vanaf de zijlijn.

‘Ervaringsdeskundigen moeten zich sterker verenigen.’

Vinden bij uitstek sociale professionals het niet belangrijk om mensen in armoede en sociale uitsluiting of mensen met een psychische kwetsbaarheid inspraak te geven? Waarom krijgen ervaringsdeskundigen dan nog te weinig kansen om op de overlegfora die er echt toe doen, het woord te nemen?

Toegegeven, het is niet altijd makkelijk wanneer je als sociale professional merkt dat een ervaringsdeskundige soms sneller een klik heeft met een cliënt. Soms begrijpt de ervaringsdeskundige de cliënt net dat tikkeltje beter of voelen ze elkaar iets sneller aan. Was dat dan niet de bedoeling? Is het niet verrijkend om als sociale professional iemand aan je zijde te hebben die de cliënt echt helemaal begrijpt?

De juiste strategie is niet om elkaar van de fiets te duwen, wel op de tandem te springen en afwisselend aan het stuur te zitten.

Volwaardige collega

Lees ook

Ervaringsdeskundigen in de geestelijke gezondheidszorg

Om al die redenen moeten ervaringsdeskundigen zich sterker verenigen, over grenzen van gezondheid, handicap, psychisch welzijn of armoede en sociale uitsluiting heen. Ze moeten de nodige kracht ontwikkelen zodat ze op die terreinen verandering kunnen waarmaken. De studiedag was daar een mooi voorbeeld van.

Maar zoals Fons zegt: “Laten we al beginnen met mensen met ervaringskennis niet steeds te zien als mensen die hun verhaal eens komen doen over hoe het was te leven in armoede en sociale uitsluiting.” Is het niet tijd dat we ervaringsdeskundigen erkennen als mensen met een ervaring die ze altijd meedragen en die ze kunnen inzetten in het herstelverhaal? Dat we hen zien en inzetten als mensen die meer zijn dan enkel hun verhaal, als volwaardige collega.