Pleegzorg in beeld

Specifiek

Deze specifieke VIB-methodiek voor pleegzorg is nodig omdat pleegzorg een complex gegeven is. Men moet rekening houden met drie actoren, die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. De driehoek bestaat uit de biologische ouders, de pleegkinderen en de pleegouders.

‘Pleegouders moeten sensitief zijn.’

Volgens de auteurs is het essentieel dat pleegouders sensitief en responsief zijn. Ze moeten de noden van hun pleegkind niet alleen zien, maar ook begrijpen. Alleen zo kunnen ze gepast reageren. Deze methodiek wil hen hierbij helpen.

Video-interactiebegeleiding wil pleegouders en pleegkinderen begeleiden in het hechtingsproces. Men wil de gehechtheidsrelatie tussen pleegouder en pleegkind starten, ondersteunen, bevorderen en verdiepen: “Goed afgestemde interacties tussen pleegouders en pleegkind zijn de basis voor de ontwikkeling van een veilige gehechtheidsrelatie en het herstel van een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind.”

Methodiek en praktijk

De eerste drie hoofdstukken geven algemene informatie over de VIB-methodiek, pleegzorg in Nederland en gehechtheid en pleegzorg. In de volgende vier hoofdstukken zet men in op het concreet gebruik van de methodiek.

In de bijlagen van het boek vindt men interessant en handig materiaal zoals vragenlijsten over bouwstenen van hechting, informatie over de wijze van nabespreking, voorbeeldvragen en sjablonen voor aanmeldings-, toestemmings- en evaluatieformulieren.

Bouwstenen

In de VIB-methodiek worden de bouwstenen van hechting van Backer-van Zeil gebruikt als leidraad. De begeleiders gebruiken de bouwstenen om te bepalen in welke hechtingsfase het pleegkind en pleegouders zitten. Voor de ouders bieden ze handvatten om het hechtingsproces in het dagelijks leven te bevorderen. De bouwstenen worden bondig en helder beschreven.

‘Men groeit naar een veilige gehechtheidsrelatie.’

Daarna volgt de toepassing en betekenis van deze bouwstenen in pleegzorg. Hierbij geeft men per bouwsteen een overzicht van de belangrijkste attitudes van de pleegouder. Men beschrijft de impact van stress- en emotieregulatie op de ontwikkeling van het mentaliserend vermogen. Pleegouders moeten steeds het pleegkind spiegelen: met het pleegkind meeleven en zijn gedrag, intenties en emoties benoemen, zodat men kan groeien naar een veilige gehechtheidsrelatie.

Doelstellingen

De belangrijkste doelen van VIB zijn: “Het bevorderen van positieve interacties en het op gang brengen van een veilige gehechtheidsrelatie tussen pleegouders en hun pleegkind(eren).” Om dit doel te bereiken doorloopt men een proces dat uitgestippeld wordt in subdoelen voor de pleegouders en voor het pleegkind.

Enkele voorbeelden van subdoelen voor de pleegouders zijn het vergroten van kennis, inzicht en sensitieve responsiviteit, het uitbreiden van opvoedingsvaardigheden en het geven van een zinvolle plaats aan de ouders van het pleegkind.

De subdoelen voor het pleegkind zijn sterk afhankelijk van de wijze waarop de pleegouders aan hun doelstellingen werken. Subdoelen voor het pleegkind zijn zich gezien, gehoord en begrepen voelen, beter communiceren met pleegouders, affectregulatie in positieve zin ontwikkelen, gemakkelijker kunnen participeren in het alledaagse gezinsleven.

In de praktijk

De VIB-methode verloopt over een periode van ongeveer zes maanden, met zeven à acht huisbezoeken, waarbij er vier video-opnames gebeuren. Afhankelijk van de situatie van het kind en het gezin kan men hiervan afwijken.

‘Het boek biedt tips over de houding van de begeleider.’

Het boek bevat een grondige beschrijving van het begeleidingsproces. Vanaf het aanmeldingsgesprek tot de nabespreking. Over het maken van de video-opnames, met tips over de houding van de begeleider tijdens het filmen, tot de grondige analyse van het verhaal. Hierbij worden concrete voorbeeldvragen en casussen beschreven. In een tabel geeft men per bouwsteen van hechting voorbeelden, die een positieve of negatieve ontwikkeling weergeven bij het kind. Daaraan koppelt men het gewenst gedrag van de pleegouder op dat ogenblik voor die bouwsteen.

Deze methode kan niet alleen in het pleeggezin worden toegepast, maar ook bij contacten met ouders wanneer de bezoekregeling moeizaam verloopt, bij terugkeer naar huis en zelfs bij moeilijkheden op school.

Belofte

Deze uitgebreide handleiding met veel praktijkvoorbeelden is een goed naslagwerk voor hulpverleners die al een VIB-opleiding hebben gevolgd. Het gaat om een intensieve methode, die een waardevol resultaat belooft voor de pleegouders en het pleegkind.

De pleegouders krijgen meer zicht op hun eigen communicatie- en opvoedingsstijl, op de complexiteit van hechting en de impact ervan op het gedrag van hun pleegkind. Het pleegkind wordt ondersteund en begeleid naar een veilige hechting zodat het zich steeds meer thuis voelt bij het pleeggezin.

Een meerwaarde aan dit boek is de heldere beschrijving van de theorie rond gehechtheid en het hechtingsproces. De VIB-methodiek werd in Nederland ontwikkeld en toegepast. Het is niet duidelijk of er voldoende middelen zijn om deze ook in Vlaanderen toe te passen. Op basis van de positieve resultaten lijkt het wel zinvol om de toepassing ervan te verkennen.