De effectiviteit van residentiële zorg

Leerhuis

Bij de start in 2007 was het Leerhuis een nieuw hulpaanbod in Nederland. Het was hulp voor jongeren van vijftien tot achttien jaar die verder in hun ontwikkeling staan dan de jongeren voor een ‘traditionele’ leefgroep, maar nog niet zelfstandig genoeg voor een ‘fasehuis’. Lees: soort kamertraining.

Jongeren kunnen maximum één jaar in het Leerhuis verblijven. Tijdens de begeleiding is er aandacht voor zowel groepsaspecten als het individuele traject van de jongere.

Effectiviteit

Eerst staan de auteurs kort stil bij wat onderzoek naar effectiviteit inhoudt en welk van dit soort onderzoek er reeds heeft plaatsgevonden.

Vanuit de metastudie van Harder e.a. uit 2006 concluderen de onderzoekers dat de problematiek van jongeren uit de residentiële jeugdzorg complexer is dan bij jongeren die thuis wonen.

‘Geen sprake van significante verbetering.’

Deze doelgroep kampt met aanzienlijk meer kind- en gezinsgebonden problemen en met zowel externaliserende als internaliserende problemen. Ze hebben een beneden gemiddelde intelligentie, een uitgebreide hulpverleningsgeschiedenis, een beperkt toekomstperspectief en een kleiner sociaal netwerk. Een meerderheid is van het mannelijk geslacht en tussen de 12 en 18 jaar oud.

Bij een groot aantal jongeren is er bij het verlaten van residentiële hulp geen sprake van significante verbetering. Hun leefsituatie wordt omschreven als instabiel, onzeker en met de nodige problemen.

Factoren als tevredenheid over de begeleiding en het al dan niet voortijdig verlaten van de residentiële zorg beïnvloeden de resultaten.

Is het leerhuis effectief?

De rest van het boek biedt een antwoord op de onderzoeksvraag: Is het ‘leerhuis’ een effectieve vorm van residentiële hulpverlening? 27 dossiers van jongeren werden geanalyseerd. Met vijftien jongeren vond een semi-gestructureerd gesprek plaats.

Eerst wordt de doelgroep van het Leerhuis beschreven aan de hand van de achtergrond, hulpverleningsgeschiedenis, gezinskenmerken en gedragsproblemen van de jongeren. Vervolgens werd op basis van reden van beëindiging hulp, de mate van functioneren in de samenleving en cliënttevredenheid onderzocht of de jongeren baat hebben gehad bij hun plaatsing.

Gelukkig en tevreden

Ondanks de beperkingen van het onderzoeksdesign concluderen de onderzoekers dat jongeren na vertrek uit het Leerhuis over het algemeen goed in staat zijn om te functioneren in de samenleving. Ze zijn gelukkig en tevreden met hun leven.

‘De jongeren zijn tevreden over de geboden hulp.’

Enkel op vlak van sociale netwerk en alcoholconsumptie wijken de resultaten af. De bevraagde jongeren zijn tevreden over de geboden hulp.

Aanrader

Voor wie na een paar uur lezen graag een toegankelijk en beknopt overzicht krijgt van enkele toonaangevende Nederlandse onderzoeken is dit boekje een aanrader.

Positief is dat de auteurs kritisch durven kijken naar de beperktheden van hun eigen onderzoek, zoals de beperkte onderzoeksgroep en het ontbreken van een controlegroep.

Nog positief is dat ze een aantal belangrijke aanbevelingen formuleren. Zo leggen ze de nadruk op een goede doelgroepformulering door de zorgaanbieder. Te vaak wordt de doelgroep onvoldoende concreet omschreven, waardoor je niet weet of je de juiste, effectieve begeleiding aanbiedt. Verder zouden ze meer inzetten op het uitbouwen van een sociaal netwerk rond de jongeren en op het sensibiliseren over alcoholgebruik.

Jammer is dat de periode 2007-2011 werd onderzocht, terwijl er na 2011 heel wat wijzigingen werden doorgevoerd in keuze doelgroep, samenstelling en professionalisering van het team van het Leerhuis. De effecten hiervan kennen we niet.