Autisme en zintuiglijke problemen

Diagnose

Sinds 2013 werd hypo- en hyperresponsiviteit toegevoegd als diagnostisch kenmerk bij autismespectrumstoornissen. Hoewel geen uitgesproken kenmerk van deze ontwikkelingsstoornis alleen, werd het toch toegevoegd aan de vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM).

‘De auteurs gebruiken concrete praktijkvoorbeelden.’

In dit boek ‘Autisme en zintuiglijke problemen’ wordt beknopt omschreven hoe de diagnosestelling van deze problematiek momenteel enkel mogelijk is op gedragsniveau, en hoe er verder gewerkt wordt aan cognitief en genetisch onderzoek om ook op dat vlak een diagnose van Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) te kunnen bepalen.

Zintuigen

Bij elk onderwerp dat wordt aangekaart, maken de auteurs gebruik van duidelijke en concrete praktijkvoorbeelden. Zo komen alle verschillende zintuigen en de daaraan gekoppelde informatie- verwerkingsproblemen ruim aan bod.

Het gaat om duidelijk om veel meer dan alleen de exterosensoren (tast, smaak, gehoor, zicht en reuk), waar we vaak de meeste aandacht aan besteden. Daarnaast zijn er nog veel meer zintuiglijke prikkels die we ontvangen en waarmee we kunnen werken. Het doet me stilstaan bij de dagelijkse zorgen die we bieden waar in de dienst (MFC Zonnebloem) waar ik werk. We kunnen en moeten aan zintuiglijke gewaarwordingen meer aandacht besteden.

Hypo- en hyperresponsiviteit

Hypo- en hyperresponsiviteit is geen algemeen kenmerk, het kan verschillen per zintuig hoe iemand op de prikkels reageert. Ik leer bij dat hyperresponsiviteit sneller wordt waargenomen dan hypo, en het interessant is om dit in kaart te brengen voor dagelijks gebruik.

Bij ons zijn er bijvoorbeeld kinderen die hun fruitpap wat opgewarmd eten, omdat de geur hierdoor meer tot uiting komt dan koud, hyperresponsiviteit voor reuk.

Er bestaan verschillende instrumenten voor het kaart brengen van zintuiglijke problemen. Die werken meestal aan de hand van checklists, waarvan sommige (afhankelijk van het ontwikkelingsniveau) door de persoon zelf kunnen worden ingevuld. Deze instrumenten worden ruim beschreven (niet allemaal specifiek voor ASS) in het boek.

Interventies

In het laatste hoofdstuk worden mogelijke interventies besproken, onderverdeeld volgens de problematiek van hyper- en hyporesponsiviteit. Vele lijken logisch en zijn hulpmiddelen die we elke dag gebruiken, maar er komen ook veel nieuwe inzichten en ideeën aan bod. Zoals bijvoorbeeld het organiseren van sensorische rustactiviteiten tijdens vrije dagmomenten.

‘Geven we nog altijd voldoende tijd en rust?’

Toch zijn het de meest gebruikte aandachtspunten die we als hulpverlening nog eens moeten evalueren in onze dagelijkse werking. Zorgen we voor voldoende tijd en rust tijdens verzorgings- of maaltijdmomenten?

Alles met mate

Ik ben iemand die de zin ‘alles met mate’ vaak in de mond neemt, en dat is in de zorg voor personen met ASS niet anders.

Hoewel we belang hechten aan de zintuiglijke prikkels en rust trachten te brengen, is het belangrijk steeds een evenwicht te bewaren tussen het doseren en isoleren van prikkels. Want constante afscherming kan leiden tot een nog sensitiever brein.

Alles samengevat vind ik dit boek een aanrader. Het leest vlot. En hoewel er veel algemene kennis en info omtrent ASS en zintuigelijke problemen aan bod komt, leer ik vooral bij over de stand van zaken in diagnostisch onderzoek, mogelijke interventies in situaties met hyper- en hyporesponsiviteit van prikkels, en vanuit welke zintuiglijke prikkels deze voortkomen.