Aan de slag met meetingpoints!

Jeugdwerk

Kinderen en jongeren zijn voortdurend bezig met het ontwikkelen van hun identiteit. Het jeugdwerk helpt en ondersteunt hen daarbij. Of dit nu in de scouts is, een jeugdhuis of zelforganisatie, kinderen en jongeren ontwikkelen er hun identiteit door de positieve ervaringen die ze opdoen en de competenties die ze aanleren.

‘Het jeugdwerk geeft jongeren kansen.’

In het jeugdwerk leren kinderen en jongeren zichzelf beter kennen. Ze krijgen kansen om hun talenten te ontdekken en sterke sociale vaardigheden te ontwikkelen, zich te ontplooien tot kritische burgers en volwaardige spelers van onze maatschappij.

Bazzz

Bazzz is in Antwerpen zo’n jeugdwerking. De deuren staan wijd open voor elke jongere en elke vrijwilliger, maar de drempel is het laagst voor tweede en derde generatie jongeren van Marokkaanse afkomst. Die groep komt het vaakst over de vloer, omdat we een zelforganisatie zijn.

Jongeren van Marokkaanse origine zijn doorgaans ook moslim. Als begeleiders van deze specifieke groep voelen we heel goed aan wat er in de gemeenschap leeft. We gaan aan de slag met problematische ontwikkelingen en maatschappelijke tendensen, nog lang voor het beleid beseft dat er een probleem is.

Jongeren moeten jong kunnen zijn en dat betekent plezier maken, ontdekken en grenzen verleggen. Maar jongeren willen ook meer. Ze willen hun problemen aanpakken, ze willen leren en zich beter voelen in hun vel.

Dat is de reden dat we werken met meetingpoints: discussiefora waar jongeren identiteitsvraagstukken en maatschappelijke hangijzers in alle veiligheid samen bespreken.

In deze bijdrage focussen we eerst op de maatschappelijke context die aanleiding gaf tot de opstart van meetingpoints. Daarna maken we de vertaalslag naar meetingpoints als werkvorm die diversiteit en identiteit bespreekbaar maakt bij uiteenlopende groepen jongeren.

De context

Vlaamse jongeren van buitenlandse afkomst worden nog te vaak gelabeld als ‘allochtoon’. Die term is problematisch omdat het bevolkingsgroepen per definitie associeert met maatschappelijke achterstelling en gebrek aan integratie. Ondanks het feit dat een groot deel onder onze jongeren vandaag tot de tweede, derde en zelfs vierde generatie behoren, blijven ze de andere, de tweederangsburgers die nooit ‘autochtoon’ kunnen worden. Dat is een stigma waar jongeren niet mee gediend zijn.

Bovendien zijn er structurele problemen die we niet mogen ontkennen, integendeel. Het armoederisico voor niet-Europese burgers die in België verblijven, loopt op tot 48%.Van Robaeys, B. en Kanmaz, M. (2015), ‘Armoede bij mensen met migratieachtergrond. Moeilijke strijd’, Sociaal.Net, 10 juni 2015.Armoede zorgt dat jongeren kansen mislopen en veel minder toegang hebben tot maatschappelijke participatie.

Jongeren van Marokkaanse afkomst bengelen nog steeds onderaan de ladder in het onderwijs en op de arbeidsmarkt, ze ondervinden drempels die ze niet alleen kunnen overwinnen. De impact van kansarmoede op hun persoonlijke ontwikkeling is groot.

Maar er is ook vooruitgang. In diezelfde Marokkaanse gemeenschap zien we een opkomende middenklasse die steeds meer zichtbaarheid krijgt. We zien jongeren die barsten van talent en die, ondanks de structurele problemen, blijven ploeteren om hun dromen waar te maken. Veel van deze jongeren vinden hun weg naar Bazzz.

‘Jonge Vlaamse moslims gaan gebukt onder polarisering.’

Zoals gezegd zijn veel van ‘onze’ jongeren moslim. En moslim zijn in onze huidige samenleving maakt dat je botst op stereotiepe denkbeelden die uitsluiting in de hand werken. De buitenproportionele aandacht voor de islam sinds de aanslagen op de Twin Towers in New York en de aanslagen die daarop volgden, zorgt ervoor dat onze samenleving onder druk staat.

Bijna elke dag worden we rond de oren geslagen met berichtgeving over moslims. Terugkomende, eenzijdige debatten over het wel of niet geven van een hand of over de betekenis van de hoofddoek, houden iedereen in de ban. Jonge Vlaamse moslims gaan gebukt onder deze polarisering. Ze weten vaak geen blijf met hun vragen en bezorgheden over hun positie in de maatschappij.

Roots

We zien dat jongeren op zoek zijn naar houvast en die terugvinden in hun ‘roots’. Ze hebben het gevoel dat ze niet alleen hun geloof moeten beschermen, maar ook zichzelf.

Het debat over de hoofddoek toont dit mooi aan. Terwijl de hoofddoek in de jaren ‘90 bijna niet te zien was in het straatbeeld en vooral gedragen werd door moeders, zien we sinds de eeuwwisseling meer jonge meisjes naar de hoofddoek grijpen. Ze dragen die met trots, uit religieuze redenen, maar ook om een duidelijk statement te maken over hun identiteit.

Omdat deze religieuze revival niet plaatsvindt in een neutrale context houdt hij ook gevaar in. Het islamofoob klimaat heeft een onmiskenbare invloed op de manier waarop jonge moslims hun religieuze identiteit vormgeven. Daar tegenover staan instituties die niet voorzien in de ondersteuning en begeleiding die jongeren nodig hebben in hun zoektocht.

Externe en interne strijd 

Jongeren van Marokkaanse afkomst voeren in de samenleving een strijd tegen sociale ongelijkheid en racisme, terwijl ze in de eigen cultureel-religieuze gemeenschap een emancipatiestrijd voeren voor meer individuele vrijheid.

‘De identiteitsontwikkeling is complex.’

De identiteitsontwikkeling van deze jongeren is dus complex en onderhevig aan verschillende invloeden van buiten uit. Daarom hebben ze nood aan fora waar ze persoonlijke en maatschappelijke spanningen met elkaar kunnen bespreken, waar ze uiting kunnen geven aan hun mening en emoties zonder dat ze daarvoor veroordeeld worden.

Behoefte aan dialoog

De meetingpoints komen daaraan tegemoet. We reiken educatieve kaders aan die voor de nodige kennisoverdracht zorgen. Gastdeskundigen nemen plaats in de sofa om jongeren uit te dagen het eigen standpunt in vraag te stellen, te verdiepen of te nuanceren.

‘We bieden jongeren geen sluitende antwoorden.’

De meetingpoints bieden geen sluitende antwoorden. Via dialoog en kennisoverdracht worden jongeren wel gestimuleerd om vragen te stellen over wie ze zijn en waar ze naartoe willen. Jongeren die kritisch staan, maar wel durven dromen, daar gaan we voor.

De nadruk ligt op het bewustmakingsproces waarbij jongeren aan het einde van de rit sterker staan in hun schoenen en beter in staat zijn om zelfstandige keuzes te maken. 

Van, voor en door jongeren 

Meetingspoints zijn van, voor en door jongeren. Dat maken een aantal getuigenissen duidelijk: Erika Salvador (17): “Dankzij de meetingpoints denk ik veel meer na over wie ik ben en wat ik wil. Ik durf in de klas al veel meer mijn eigen mening geven.”

Kawtar Choho (19): “Ik heb de meetingpoints leren kennen op een moment dat ik erg twijfelde over mijn toekomst in België. Ik sta vandaag veel positiever in het leven.” Mohamed Daoudi (22): “Ik kom naar de meetingpoints omdat ik met jongeren kan praten die mij ook begrijpen. Ik kan hier zeggen wat ik wil.”

Hoe werkt de methodiek?

Voor de eigenlijke meetingpoints van start gaan, gaat er een heel traject aan vooraf. We brengen jongeren samen in een werkgroep die aan de slag gaat met het gekozen thema. In verschillende brainstormsessies werken de jongeren onder begeleiding van de jeugdwerker het hoofdtema uit tot subthema’s.

‘De taak van de jeugdwerker is luisteren.’

Een voorbeeld hiervan zijn onze meetingpoints rond taboes waar thema’s zoals individuele vrijheid, relatievorming, seksualiteit, genderongelijkheid, kledij en druggebruik het meest aan bod kwamen.

In een volgende fase concretiseren we samen met de jongeren de subthema’s tot stellingen die op de meetingpoints het onderwerp van debat vormen: ‘Jongens hebben meer vrijheid dan meisjes’, ‘Te veel vrijheid leidt naar criminaliteit’, ‘Ik kan vrij praten met mijn ouders over seks’…

Aandachtig luisteren

De taak van de jeugdwerker is om te luisteren naar wat de jongeren vertellen en hun input om te zetten in een logische opbouw. Wat het thema ook mag zijn, een meetingpointreeks bestaat steeds uit verschillende sessies zodat jongeren een thema tot op de bodem kunnen uitspitten.

Voor het thema radicalisering vond de werkgroep het bijvoorbeeld belangrijk om back to basic te gaan. Ze wilden eerst stilstaan bij de begrippen radicalisme, extremisme en terrorisme om dan over te gaan naar de voedingsbodems en oplossingen. Uiteindelijk hebben de jongeren 18 stellingen uitgewerkt die in een reeks van drie meetingpoints, onder de titel ‘In de ban van radicalisme’, zijn besproken. 

Islamitisch referentiekader

Het islamitisch referentiekader speelt vandaag een belangrijke rol in de identiteitsontwikkeling van jonge moslims. We zien dat jongeren vaak beroep doen op hun geloof om overtuigingen of keuzes te rechtvaardigen.

‘We gebruiken het geloof als hefboom.’

Hun opvattingen zijn echter vaak meer gebaseerd op tradities en cultuur dan op theologische kennis. Tijdens de meetingpoints gaan we hiermee aan de slag.

We gaan steeds op zoek naar inspirerende islamdeskundigen die de standpunten van jongeren op een hedendaagse manier kunnen kaderen. Imam Khalid Benhaddou, islamkenners Cherif Al Maliki en Youcef Naimi zijn enkele voorbeeldfiguren die deze rol met een groot engagement opnemen.

Tweede deskundige

We nodigen ook een tweede deskundige uit die het thema vanuit een ander perspectief benadert. Denk aan academici, journalisten, jeugdwerkers, artiesten, filosofen, ervaringsdeskundigen of jonge talenten…

We zorgen ervoor dat de deelnemers een brede kijk meekrijgen en worden uitgedaagd om kritisch te denken. Wie juist deze rol opneemt, wordt in overleg met de werkgroep bepaald.

‘Jongeren blijven na een bijeenkomst vaak hangen.’

Doorheen de jaren zijn verschillende onderwerpen de revue gepasseerd, van participatie en burgerschap tot gendergelijkheid en seksualiteit. Het zijn onderwerpen die jongeren bezighouden in hun identiteitsontwikkeling, maar vaak ook het onderwerp vormen van maatschappelijk debat. De jongeren krijgen het woord op de meetingpoints, de deskundigen komen aan bod wanneer ze het woord krijgen van de moderator.

Jongeren blijven na een meetingpoint ook vaak hangen om na te praten en elkaar beter te leren kennen.

Toolbox

Bazzz heeft een online toolbox ontwikkeld waarmee andere sociale werkers aan de slag kunnen. De onderwerpen die jongeren het meest bezighouden, hebben we verdeeld onder de thema’s identiteit, participatie, radicalisering en taboes. In totaal telt de toolbox 135 stellingen die uit hun leefwereld gegrepen zijn.

Vlaamse jongeren van verschillende afkomst geven in korte filmpjes hun ongezouten hun mening. Deze filmpjes zijn handig om jongeren uit hun tent te lokken en het gesprek gaande te houden.De toolbox omvat ook interviews met verschillende experten die voor meer achtergrondinformatie en duiding zorgen. Op die manier worden andere jeugdwerkers of leerkrachten op weg geholpen om in hun groep groepsgesprekken op te starten.

Reflectie

De meetingpoints zijn opgestart in de schoot van de Marokkaanse gemeenschap. Antwerpse jongeren van Marokkaanse origine wilden op collectief niveau het hoofd bieden aan maatschappelijke problemen. Ze streefden naar meer emancipatie en participatie, maar wel op basis van wat deze jongeren wenselijk achten.

Doorheen de jongeren hebben heel wat jonge vrijwilligers er enthousiast aan meegewerkt om dan weer te vertrekken en plaats te maken voor de volgende believers.

In 2016 ging Bazzz een partnerschap aan met Formaat om de methodiek van de meetingpoints verder te verspreiden buiten Antwerpen. Samen met andere jeugdhuizen hebben we meetingpoints georganiseerd in Gent, Lokeren, Mechelen en Kortrijk. De verhalen kan je nalezen in onze publicatie ‘Positiviteit in elke identiteit’ die je kan downloaden.