Crowdfunding is meerwaarde voor jeugdwerk

De stad als brandpunt

Nooit eerder zagen we globale uitdagingen zich zo sterk verzamelen in steden als vandaag. Maar evenzeer waren mogelijkheden om ze aan te pakken nooit eerder zo geconcentreerd op eenzelfde plek.

Steden vormen zowel het brandpunt voor inkomensongelijkheid als de motoren voor de globale economie. Ze zijn tegelijk de grootste vervuilers als de efficiëntste ruimtegebruikers. Ze vormen een scène voor zowel groeiende ongelijkheid als armoedebestrijding. De stad staat vandaag onvermijdelijk centraal in het aangaan van globale uitdagingen.

“De stad staat centraal in aangaan van globale uitdagingen.”

Dat geldt ook voor Brussel. Haar bruto binnenlandsproduct, dat dubbel zo groot is als het Europese gemiddelde, staat in schril contrast met een verhoogd risico op armoede en sociale uitsluiting voor bijna 38% van haar bevolking.

In een gewest dat, in contrast met Vlaanderen en Wallonië, verjongt en waar jeugdwerkloosheid meer dan 25% bedraagt voor een groeiende groep vroegtijdig schoolverlaters, is het versterken van jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties vandaag een van de hoofduitdagingen.

De illusie van de zelforganiserende stad

Terugtrekkende overheden rekenen steeds meer op zelforganiserende burgers om de stedelijke uitdagingen het hoofd te bieden. Deze strategie biedt een antwoord op de groeiende groep assertieve burgers die zich kritisch opstellen tegenover hun overheden en beleidsinspraak eisen.Welzel, C. (2014), ‘Evolution, Empowerment, and Emancipation: How Societies Climb the Freedom Ladder’, World Development, 64, 33–51.

Maar zelforganisatie veronderstelt dat geëmancipeerde burgers hun waarden spontaan kunnen omzetten in actie voor een gemeenschappelijk goed. Dat blijkt in de praktijk niet vanzelfsprekend.Uitermark, J. (2015), ‘Longing for Wikitopia: The study and politics of self-organisation’, Urban Studies, 52, 2301–2312.Het feit dat niet iedereen even goed in staat is om zichzelf te organiseren, wordt systematisch onderschat.Sampson, R. J., e.a. (2005), ‘Civil Society Reconsidered: The Durable Nature and Community Structure of Collective Civic Action’, American Journal of Sociology, 111, 673–714.

Een recente populaire vorm van zelforganisatie is crowdfunding. Zo steeg het wereldwijd opgehaalde bedrag via crowdfunding van 2,7 miljard in 2012 tot 34,4 miljard in 2015.Massolution (2015), The Crowdfunding Industry Report, Massolution.Onder meer het stijgend aantal internetgebruikers en het groeiend wantrouwen in financiële instellingen verklaren deze evolutie.

Sociale impact van crowdfunding

Doorgaans houdt crowdfunding het inzamelen van geld bij een grote groep mensen in. Dat gebeurt via een online platform. Het doel is een projecten of product te financieren. Maar steeds meer komen ook andere doelen in de kijker.

Zo ontdekken en ondersteunen steeds meer crowdfundingplatformen hun kracht om formele en informele netwerken te verbinden, verbreden en versterken. En om op lange termijn sociale impact te creëren.

“Steeds meer platformen verbinden netwerken.”

Denk maar aan het leerproces verbonden aan het uitvoeren van een crowdfundingcampagne, het ontstaan en versterken van netwerken tussen ondernemers en donateurs en de waarde van gecreëerde projecten en producten voor gemeenschappen.Brüntje, D. and Gajda, O. (Eds.) (2016), Crowdfunding in Europe, Cham, Springer International Publishing.

Net als bij andere vormen van zelforganisatie, is het belangrijk om het democratisch en emancipatorisch gehalte van crowdfunding te nuanceren. Want voor het uitvoeren van een crowdfundingcampagne zijn vaardigheden en een netwerk nodig. En laat deze nu net ongelijk verdeeld zijn onder de bevolking.

Growfunding

Een van de wereldwijde voortrekkers van sociale en stedelijk gerichte crowdfunding is het Brusselse platform Growfunding. Ontstaan als spin-off uit actieonderzoek verbonden aan de hogeschool Odisee groeide het uit tot een gevestigde waarde in het Belgische crowdfundinglandschap.Claes, E. (2014), ‘Growfunding en stedelijk burgerschap. On- en offline solidariteit’, Alert voor sociaal werk en politiek, 2, 32-41.

In vijf jaar tijd werden 118 projecten gelanceerd waarvan 79% hun doelbedrag behaalden. Zo droegen 10.030 growfunders bij aan het ophalen van €969.480.

“Growfunding is een koploper in ‘civic crowdfunding’.”

Growfunding onderscheidt zich van andere platformen als een van de koplopers in ‘civic crowdfunding’. Civic Crowdfunding gebruikt crowdfunding als methode om projecten met een maatschappelijke meerwaarde te financieren.

Zo zet het crowdfunding expliciet in als middel om sociale doelen na te streven. Dit verschil in focus in vergelijking met andere Belgische platformen zoals angel.me en wereldwijde varianten zoals de Amerikaanse gigant Kickstarter uit zich op verschillende niveaus.

Laboratoriumfunctie

Growfunding heeft een uitgesproken focus op de stad en het versterken van haar laboratoriumfunctie. Ze ondersteunt sociale projecten die buiten de lijntjes kleuren van wat klassieke financieringskaders verwachten. Zo is het hebben van geldige papieren geen vereiste om een campagne op te zetten. Verschillende initiatieven werden gelanceerd die voordien niet aan subsidies geraakten, zoals het nu florerende ‘The Brussels Binder’.

Een andere uniek element van Growfunding is haar netwerkmethodiek. Donateurs krijgen in plaats van een klassiek dividend of terugbetaling van hun donatie een ‘reward’, een beloning die hen betrekt bij het project.

Donateurs van het project van de jonge Molenbeekse rapster Si-G kregen bijvoorbeeld een uitnodiging voor de première van haar videoclip of een hiphopworkshop. Op die manier stimuleert het banden tussen donateurs, initiatiefnemers en sympathisanten.

Growfunding biedt trajectbegeleiding aan tijdens het opzetten en uitvoeren van een campagne. Terwijl de overgrote meerderheid van crowdfundingplatformen wereldwijd slechts een plekje op hun website en een betalingssysteem aanbieden, zet Growfunding zo in op een sterke offline ondersteuning.

De begeleiding bestaat onder andere uit het helpen bij het plannen van een campagne, opstellen van communicatiestrategieën en inzamelacties of het vinden van potentiele partners. De opmerkelijk hogere financiële slaagkans van de projecten van Growfunding in vergelijking met andere platformen schrijft eerder onderzoek van de organisatie toe aan deze intensieve begeleiding.Lamote, F., Ampe, S., en Demunter, L. (2015), Growfunding crowdfunding als hefboom voor creativiteit, Brussel, Politeia.

Sociale impact

Growfunding streeft met haar benadering niet enkel een financieel succes maar ook een sociale impact na. Maar slaagt ze in dit doel?

Ons onderzoek verdiepte zich in deze vraag. Growfunding startte in 2016 met de ontwikkeling van een experimentele jeugdwerking. Dit onderzoek zoomt daarom in op de sociale impact van de begeleide jongerenprojecten.

Het trok enerzijds lessen uit de groeiende literatuur rond het onderwerp. Anderzijds werden de perspectieven betrokken van jongeren uit deze doelgroep die ooit een campagne lanceerden bij Growfunding, hun begeleiders, experts en de medewerkers van Growfunding zelf.

“Er is een groter zelfvertrouwen na het overwinnen van de uitdagingen.”

Opvallend in de resultaten is de verandering van de manier waarop jongeren zichzelf zien. Het overwinnen van de diverse uitdagingen verbonden aan crowdfunding vergroot hun zelfvertrouwen. Voorbeelden van zo’n uitdagingen zijn plannen, samenwerken, online en offline communiceren naar onbekenden, doelgericht werken en het behalen van het doelbedrag.

Bovendien is er een expliciet effect op het toekomstperspectief van jongeren. Terwijl het uitvoeren van een campagne grotere ambities stimuleert, zorgen de ervaren moeilijkheden tijdens een campagne voor een sterke realiteitszin. “Het allerbelangrijkste is dat ik geloofde dat ik iets kon”, vertelde een jongere die een campagne deed bij Growfunding.

Omgeving vormgeven

De wijziging in de kijk van jongeren op hun omgeving springt uit de resultaten. Ze werkten samen met verschillende onbekenden. Ze leerden nieuwe milieus en locaties kennen die vaak onderwerp zijn van discriminatie. Ze kregen een groter inzicht en vertrouwen in hun stedelijke leefomgeving. En ze realiseerden zich dat ze het recht hebben om die mee vorm te geven.

Het beperkt financieel netwerk van de jongeren vormt een dubbele uitdaging. Het dwingt jongeren om samen met hun begeleiders creatieve acties op te zetten die deze situatie compenseren. Tegelijkertijd kan het zorgen voor een overname van het project door haar begeleiders, waardoor belangrijke leerkansen worden gemist.

“De campagne versterkt het netwerk.”

Jongeren benadrukken dat de campagne hun bestaande netwerk verdiept. Bij de meesten gebeurt dit op het niveau van de familie waar een grotere dialoog ontstaat. Daarnaast is het duidelijk dat het netwerk van de jongeren verbreedt. Dit zowel offline, in het opzetten van samenwerkingen met partners, als online in het vergroten van hun sociaal netwerk.

Hoewel veel relaties oppervlakkig blijven, worden verschillende banden tussen jongeren onderling en de relatie met hun begeleider versterkt. Zelfs meerdere maanden na de campagne blijven ze contact houden. De band is een basis voor toekomstige ambities.

Proces en product

De financiële en doelgerichte benadering van crowdfunding trapt tegen vele schenen in de sociale sector. Jeugdwerkers focussen terecht op het proces. Dit botst met de dynamiek van een crowdfunding waar strikte deadlines het ritme bepalen.

Een goede campagne vraagt echter om een balans tussen product en proces, eerder dan een keuze tussen een van de twee. “Het productgerichte en het procesgerichte versterken elkaar soms. Soms werken ze elkaar tegen”, verwoordde een begeleider van een Growfundingcampagne het.

Er moet een middenweg gevonden worden tussen het bewaken van een leerproces en het ontmantelen van het unieke en emancipatorische karakter van deze praktijk in het jeugdwerk.Mollick, E. (2014), ‘The dynamics of crowdfunding: An exploratory study’, Journal of Business Venturing, 29, 1–16.

“Growfunding moet haar unieke karakter bewaken.”

Experts benadrukken het belang van een complementaire positie van Growfunding en het bestaande jeugdwerk. Het jeugdwerk mag niet vervangen worden door Growfundingprojecten. Door het reguliere jeugdwerk en buurtwerk te betrekken om kennis over de betrokken jongeren te verzamelen, kan een gepersonaliseerde trajectbegeleiding en impactmeting worden opgezet.

Growfunding moet volgens de geïnterviewden haar uniek karakter bewaken en zich niet conformeren aan het reguliere jeugdwerk. Op die manier groeit een essentiële diversiteit in het jeugdwerkaanbod.