Mensen met psychische kwetsbaarheid helpen elkaar: ‘Bestaat er iets mooiers?’

Van fysiek naar online

UilenSpiegel is een vereniging voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Ze blijft groeien en brengt intussen 700 leden samen in twintig lotgenotengroepen, verspreid over Vlaanderen en Brussel.

‘Creativiteit en flexibiliteit lieten onze motor draaien.’

Dat lotgenotencontact is voor mensen cruciaal om hun weg te vinden in psychische kwetsbaarheid. Helaas moesten we deze fysieke samenkomsten omwille van de coronacrisis stoppen. Maar creativiteit en flexibiliteit lieten onze motor draaien: waar dat kan, organiseren we ontmoetingen nu online.

Hoewel online samenkomen niet voor iedereen even evident is, biedt het voordelen. Wie angstig is of het moeilijk heeft met verplaatsingen, krijgt toch de kans om lotgenoten te ontmoeten. Ook afstand is geen bezwaar meer.

Aanvankelijk moesten deelnemers wennen aan deze nieuwe vorm van samenkomen. Maar wie deelneemt, blikt tevreden terug op zo’n contact. Je bereikt natuurlijk niet iedereen via deze weg: veel lotgenoten zullen maar al te blij zijn wanneer onze fysieke bijeenkomsten herstarten.

Wat doet corona met jou?

Deze online ontmoetingen bevestigen: wie al worstelde met psychische kwetsbaarheid krijgt het door corona extra moeilijk. Met een eigen bevraging wilden we daar een beter zicht op krijgen.

175 leden vulden de vragenlijst in. Belangrijke vaststelling: bijna iedereen ervaart dat de coronamaatregelen een sterke invloed hebben op hun psychisch welzijn. Sociale en fysieke contacten vallen weg en het virus knaagt aan structuur en routine. De meeste mensen ervaren de negatieve effecten van die bijzondere situatie: meer eenzaamheid, moedeloosheid, verveling en depressiviteit. Plots duiken nieuwe angsten op of worden bestaande angsten erger.

Medicatiegebruik bevestigt dat er wat aan de hand is. Eén op vijf van de mensen die al medicatie gebruikten, moet z’n dagelijkse dosis verhogen of oplossingen zoeken in nieuwe medicatie. Het gaat vooral over slaapmedicatie, angstremmers en antidepressiva.

Er is ook goed nieuws. Sommigen ervaren positieve gevolgen van de lockdown: minder stress, meer rust, minder prikkels, minder prestatiedruk, intiemer gezinscontact. Een deelnemer zegt dat zelf zo: “Ik voel me in deze periode minder een buitenbeentje omdat iedereen nu meer afgezonderd leeft.”

 Zorg je voor jezelf?

We vroegen ook wat mensen doen om hun psychische gezondheid onder controle te houden. Veruit het meest genoemd zijn: sociale contacten onderhouden via digitale media en in beweging blijven met wandelen, fietsen of yoga. Daarna volgen: tv-kijken, gamen, lezen, schrijven, extra huishoudelijke taken opnemen, online cursussen volgen of aan het werk zijn, al dan niet thuis.

‘Mensen missen face-to-faceconsultaties.’

Niet iedereen houdt dat vol: een deel van de mensen geeft aan minder tot zelfzorg te komen en stilaan de vroegere, deugddoende structuur te verliezen.

Zorgt de hulpverlening voor jou?

Driekwart ervaart dat de coronamaatregelen ook een invloed hebben op contacten met professionele hulpverleners.

Diensten die daginvulling aanbieden, moesten de deuren sluiten. Heel wat mensen durven hulpverleners niet raadplegen en stellen doktersbezoeken uit.

Therapiesessies vielen weg, werden uitgesteld of in duur en intensiteit sterk verminderd. Soms kwamen er sessies via telefoon of videobellen in de plaats. Heel wat mensen zijn blij met deze alternatieven, vanuit de idee ‘beter dat dan niets’. Toch zijn er ook verschillende mensen die dit als minder ondersteunend ervaren. “Ik kan niet persoonlijk naar mijn psycholoog en wil niet ingaan op haar voorstel voor videosessies. Ik vind het moeilijk om tegen een scherm over mijn gevoelens te praten.”

Bij een aantal mensen lopen de therapiesessies gewoon door, in direct contact met hun hulpverlener en mits het naleven van een aantal veiligheidsvoorschriften. Hier duiken ook creatieve oplossingen op zoals bijvoorbeeld wandeltherapie.

Luisterlijn van en voor lotgenoten

UilenSpiegel wachtte niet op de resultaten van deze bevraging om zelf een tandje bij te steken. Al in het prille begin van deze gezondheidscrisis kregen we herhaaldelijk de vraag om een chat- of telefoonlijn te openen. Mensen voelden terecht aan op die manier een verschil te kunnen maken voor lotgenoten.

‘Het was een droom van mij om anderen te helpen.’

We zetten onze schouders onder ‘Luistergenoten’, een luisterlijn bemand door vrijwilligers die zelf een psychische kwetsbaarheid hebben. Elias twijfelde niet om een luistergenoot te worden: “Bestaat er iets mooiers? Het was en is een droom van mij om anderen te helpen. Je helpt hierdoor ook jezelf, een win-winsituatie dus”.

Sylvia vertelt hoe ze dat doet: “Ik help de bellers door te luisteren en me in te leven in hun situatie. Vaak kan ik me vanuit mijn eigen ervaringen heel goed voorstellen hoe het voor die persoon nu moet zijn. De hulpvrager voelt ook aan dat ik hem echt begrijp. Door terug te koppelen en bijvragen te stellen, probeer ik hem nog beter te begrijpen. Indien mogelijk kunnen we samen naar een oplossing zoeken die het wat draaglijker maakt. Bij een crisis zal ik de persoon eerst kalmeren en nadien doorverwijzen.”

Trots

De ploeg bestaat ondertussen uit een dertigtal vrijwilligers.

Lees ook

Het leven zoals het is: psychiatrie tijdens corona

Ze hebben enkele uren per week chat- of belpermanentie en nemen ook andere taken op: promotie, selectiegesprekken met kandidaat-vrijwilligers, het bijhouden van een intranetpagina, het organiseren van een gesloten intervisiegroep op Facebook waar luistergenoten onder elkaar kunnen ventileren en tips uitwisselen. Er zijn vrijwilligers die de uurroosters voor hun rekening nemen of de technische dispatching.

Er is wekelijks een online bijeenkomst voor intervisie en vorming, en een wekelijks café, waar het er meer ontspannen aan toegaat. We zijn trots op deze ploeg die volledig op vrijwillige krachten draait.

Luistergenoten straalt uit wie en wat UilenSpiegel wil zijn: een geëngageerde groep van mensen met een psychische kwetsbaarheid die elkaar steunen en versterken. Die groep toont dat je ook in tijden van isolement en eenzaamheid kan inzetten op verbinding.