Voor en door jongeren
Vzw KANS! – voluit Kinderen Adviseren Na Scheiding – werd opgericht door drie bemiddelaars in familiezaken. Zij kenden het Nederlandse Villa Pinedo, een organisatie die al twintig jaar kinderen van gescheiden ouders ondersteunt.
‘Het moest een organisatie worden voor én door jongeren.’
“Ze vonden het onbegrijpelijk dat er in België geen soortgelijk initiatief bestond om jongeren van gescheiden ouders te ondersteunen, terwijl de nood heel groot was. Het moest een organisatie worden voor en door jongeren. En dus gingen ze op zoek naar vrijwilligers”, vertelt voorzitter Lauren De Kerf (29).
Vijf jaar later is KANS! uitgegroeid tot een volwaardige vzw. De oprichters zitten nog altijd in de raad van bestuur, maar het zijn jongeren – ‘ervaringsdeskundigen’ – die de organisatie dragen.
Gevoelig onderwerp
Een van die vrijwilligers is Charlotte Vanacker (26). “In onze samenleving wordt scheiden bijna als iets normaals gezien. Ouders gaan uit elkaar, verdelen hun spullen en starten apart een nieuw leven. Kinderen moeten daar maar in meegaan.”
“Toch is dat voor veel jongeren niet vanzelfsprekend. Ze groeien op in twee werelden, moeten soms van school veranderen of zien hun vriendjes maar om de week. Veel kinderen snakken naar meer steun of gewoon naar iemand die echt naar hen luistert.”
Charlotte merkt op dat scheiden nog altijd een beladen thema blijft. “Je voelt dat het een ontzettend gevoelig onderwerp is, er wordt zelden open over gepraat. Het lijkt alsof kinderen boos zijn op hun ouders of hen iets kwalijks nemen. Maar dat is niet altijd zo. Tegelijk worstelen ouders met schuldgevoelens.”
“Het gaat om een stresssituatie, voor beide partijen”, zegt ze. “Kinderen willen hun ouders sparen en houden meer rekening met de gevoelens van hen dan met die van henzelf. Daardoor vinden ze het vaak lastig om over hun eigen emoties te praten.”
Inspiratie in Nederland
KANS! wil het onderwerp uit de taboesfeer halen, bij ouders, jongeren en professionals. “Het is belangrijk dat kinderen zo weinig mogelijk negatieve gevolgen van een scheiding dragen. Hun stem moet gehoord worden. Via onze werking krijgen kinderen van gescheiden ouders herkenning en erkenning bij elkaar. Dat kunnen ze binnenkort doen via ons buddyproject”, zegt Lauren.
Zo’n project is niet nieuw. KANS! inspireert zich hiervoor op de buddywerking van Villa Pinedo. “Die organisatie werkt niet alleen met een online chatforum waar kinderen vragen kunnen stellen over verschillende thema’s. Villa Pinedo ontwikkelde ook een eigen ‘buddy-app’ waarmee kinderen met gescheiden ouders kunnen praten met buddy’s, jongeren die zelf ook gescheiden ouders hebben.”
Chatten met een buddy
KANS! lanceert die app binnenkort ook in Vlaanderen, met de steun van het Fonds ‘De Warmste Week’, beheerd door de Koning Boudewijnstichting. “Villa Pinedo ondersteunt ons bij de opleidingen en de ontwikkeling van het programma.”
‘Binnenkort wordt de buddy-app ook in Vlaanderen gelanceerd.’
Kinderen vanaf tien jaar met gescheiden ouders kunnen de app op hun smartphone installeren. “Na die aanmelding krijgen ze binnen de drie werkdagen een mail met meer informatie over hun buddy toegestuurd”, legt Lauren uit. “Daarna kunnen ze met hun buddy chatten om vragen te stellen, tips te krijgen of om gezellig te babbelen.”
Kinderen met gescheiden ouders die interesse hebben, kunnen zich al aanmelden op de website van KANS!. “Zo weten ze wanneer de app actief wordt. Wij zoeken zelf op basis van het profiel van elke jongere een buddy die het best bij hem of haar past.”
Dagboek dat terugpraat
De kennis van zo’n app hebben de twee al. Zowel Lauren als Charlotte zijn actief als buddy bij Villa Pinedo. “Kinderen vertellen er via een app hoe hun dag was of wat ze hebben gedaan, hoe het op school ging en of ze een toets moesten maken. De chat in de app is als een dagboek dat terugpraat”, zegt Lauren.
“Naarmate het vertrouwen groeit, komen de moeilijkere verhalen naar boven”, vult Charlotte aan. “Ze vertellen hoe lastig het is om van de ene ouder naar de andere te moeten verhuizen, hoe pijnlijk de ruzies tussen mama en papa zijn of hoe verwarrend de verschillende regels bij beide ouders wel niet zijn.”
“Omdat de chat via de app gebeurt, is de drempel naar de jongeren laag en op maat van de kinderen. Het is een veilige context waarin ze – als ze dat willen – anoniem blijven via een verzonnen nickname”, zegt Lauren.
Ze vat het mooi samen: “Kinderen van gescheiden ouders hunkeren naar erkenning en herkenning. Ze willen horen dat het oké is om zich even niet goed te voelen. Daar willen wij ook met ons buddyproject naar streven. Door met lotgenoten te praten, voelen kinderen zich eindelijk gehoord.”
Luisterend oor
Naast erkenning wil KANS! kinderen ook hoop en perspectief geven. “We willen vermijden dat het een eenzijdig zwaar en negatief verhaal wordt. Een echtscheiding is ingrijpend, maar er komen ook betere tijden. Dat willen we benadrukken”, zegt Charlotte.
Lauren: “Tegelijk zijn we eerlijk over onze eigen ervaringen. Een scheiding is nooit een fijne gebeurtenis. De kinderen moeten voelen dat we hen begrijpen en dat we weten dat het voor hen geen evidente situatie is.”
‘Een scheiding is nooit een fijne gebeurtenis.’
Beiden zijn hulpverleners van beroep, maar binnen de vzw zetten ze die rol bewust opzij. “Het is soms moeilijk om geen zorgende rol op te nemen. Maar binnen de chat zitten we als ervaringsdeskundigen en niet als familiaal bemiddelaars of psychologen”, benadrukt Lauren. “We willen én kunnen hun problemen niet oplossen, maar bieden wel een luisterend oor.”
Eigen rugzak
Zowel Charlotte als Lauren dragen hun eigen rugzak met ervaringen mee. Zo gingen de ouders van Charlotte uit elkaar toen ze elf was. “Het nieuws sloeg in als een bom, want ik had de spanningen tussen mijn ouders nooit opgemerkt.”
Rond haar vijftiende zocht ze hulp bij een psycholoog. “Daar ontdekte ik hoe zwaar de scheiding op me had gewogen. Een scheiding vraagt aanpassing, van alle gezinsleden. Mijn broer, mijn ouders en ik probeerden allemaal zo goed mogelijk met de situatie om te gaan.”
“De scheiding ging met veel ups en downs. Er waren stabiele periodes en periodes met veel ruzie. Bij elke wissel tussen mijn ouders wisten mijn broer en ik niet hoe de sfeer weer zou zijn. Dat gaf stress en spanning. Bovendien nam ik vaak een zorgende rol op en probeerde ik de communicatie tussen mijn ouders vlotter te doen verlopen.”
Charlotte Vanacker: “Een scheiding vraagt aanpassing, van alle gezinsleden.”
© ID / Julie Landrieu
Boek vol afspraken
“Mijn ouders hadden via een bemiddelaar een dik document opgesteld met alle afspraken tot in de toekomst gepland. Telkens wanneer het vakantie werd, werd dat bovengehaald. Ze zochten dan het jaartal op en hielden zich strak aan die planning.”
“Elk object dat we moesten krijgen, zoals een smartphone, was daarin beschreven. Het voelde onrealistisch, alsof mijn leven al op voorhand was uitgetekend. Ik geloof wel dat zo’n draaiboek in veel situaties voor meer rust kan zorgen, maar in mijn geval werkte dat niet.”
Intussen heeft ze haar eigen weg gevonden. “Mijn eigen ervaring is de grootste drijfveer om bij KANS! en aan dit buddyproject mee te werken. Ik heb zelf zo’n vorm van ondersteuning gemist tijdens en na de scheiding van mijn ouders.”
Drie scheidingen
Lauren maakte als kleuter de scheiding van haar ouders door. “Ik was vijf toen mijn ouders uit elkaar gingen, mijn broer was twee. Erover praten was daardoor moeilijk.”
“Er is vanuit de buitenwereld vaak onbegrip of onwetendheid. Ook al verliep de scheiding tussen mijn ouders vlekkeloos, toch had ze een zware impact op mij. Ik had het geluk dat mijn beste vriendin dichtbij woonde en hetzelfde meemaakte op hetzelfde moment.”
“Twee huizen, elke week een verhuis: ik bleef het kind dat wekelijks haar valies moest nemen en verhuizen. Ik had het daar moeilijk mee. Telkens moest ik eraan denken om mijn boeken mee te nemen, de juiste kleren in de koffer te steken…”
‘Nu nog haat ik het om mijn koffer in te laden voor een vakantie.’
“Na een tijd pakte ik mijn valies niet meer uit. Nu nog haat ik het om mijn koffer in te laden voor een vakantie. Gelukkig konden mijn ouders goed met elkaar communiceren en merkten ze de ergernissen bij ons wel op, waardoor ze nieuwe afspraken konden maken.”
Lauren maakte later nog twee scheidingen mee: die tussen haar mama en haar nieuwe partner en tussen haar papa en plusmama. “Die verliepen minder vlekkeloos: er waren veel verwijten, ruzies en onrealistische eisen die werden gesteld. Toch voelde ik opluchting. Eindelijk stopten de ruzies.”
Vandaag werkt ze beroepshalve als maatschappelijk werker bij het OCMW in Willebroek en is ze in bijberoep aan de slag als familiaal bemiddelaar. “Ik heb door de scheidingen altijd al een bemiddelende rol opgenomen”, zegt ze. “Die ervaring neem ik nu mee bij mijn werk bij KANS!.”
Lauren De Kerf: “De kinderen moeten voelen dat we hen begrijpen en weten dat het voor hen geen evidente situatie is.”
© ID / Julie Landrieu
Persoonlijke sessies
Voor de buddywerking van KANS!, die binnen enkele weken van start gaat, zoekt de vzw nog jongeren tussen 18 en 30 jaar, mensen die zich kunnen inleven in de leefwereld van kinderen en jongeren.
Lauren: “We voorzien voor hen een professionele opleiding en ontvangen hen in een warm team In het najaar hebben we al een eerste groep buddy’s opgeleid. Dat is nodig want ze moeten weten hoe ze bijvoorbeeld op een verontrustende situatie moeten reageren.”
“Tijdens de opleiding bleek hoe moedig de jongeren zijn. Het was een persoonlijke sessie waarbij veel persoonlijke verhalen naar boven kwamen en waarbij ze die in alle kwetsbaarheid in groep deelden.”
‘Het is aan ons om in te schatten of een buddy klaar is om een luisterend oor te zijn.’
Charlotte: “De meesten hebben zelf een rugzak. Het is aan ons om in te schatten of een buddy klaar is om een luisterend oor te zijn. Soms worstelt hij of zij zelf nog te veel met een thema of heeft de buddy nog extra begeleiding nodig. De opleiding is geen therapie, maar kan wel verrijkend of helend werken.”
Naamsbekendheid
Zowel Lauren als Charlotte zetten zich ook regelmatig in om KANS! naamsbekendheid te geven. “Dat doen we met lezingen aan iedereen die met kinderen van gescheiden ouders in aanraking komt: leerkrachten, rechters, advocaten en professionals uit de jeugdzorg”, zegt Lauren.
“Via de lezingen aan professionals bereiken we mensen in het scheidingslandschap die blij zijn dat ze met ervaringsdeskundigen kunnen praten. Zo geven we onze visie op de rechten en noden van jongeren door.”
Daarnaast geven ze workshops op scholen. Charlotte: “We willen KANS! zo bekend mogelijk maken, zowel bij jongeren als bij ouders.”
De familiale bemiddelaars, die in de raad van bestuur zetelen, hebben vanuit hun praktijk veel ervaring en een breed netwerk in het socio-culturele veld. “Zij proberen via verschillende kanalen invloed uit te oefenen. Zoals de politiek bijvoorbeeld”, zegt Lauren. “Ook de kinderrechtencommissaris gelooft in onze werking.”
Partners gezocht
Charlotte: “KANS! maakt een verschil. We weten dat er lange wachtlijsten in de jeugdzorg zijn. Via onze online buddywerking proberen we preventief al veel problemen bij jongeren met gescheiden ouders op te vangen. Je kan veel kinderen laagdrempelig ondersteunen en al vroeg ingrijpen. En daardoor kunnen we zwaardere hulpvragen op langere termijn vermijden.”
‘De opleiding is geen therapie, maar kan wel verrijkend of helend werken.’
Daarom hopen ze om een samenwerking met een organisatie in het socio-culturele veld op te starten. Lauren: “Momenteel zoeken we een manier om een verankering te krijgen in het socio-culturele veld, zodat we onze ondersteuning zeker behouden. Wij staan open voor elke instelling die met ons wil samenwerken.”
Reacties