Hoe krijg ik grip op zelfbeschadiging?

Stoppen

De Nederlandse vertaling van dit boek gebeurde in samenwerking met de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging, een cliëntorganisatie door en voor mensen die zichzelf beschadigen.

‘Het boek zet jongeren concreet op weg.’

Dit werkboek kan alleen iets betekenen als er een duidelijke wens is bij de jongere om te stoppen met het zelfbeschadigend gedrag. En als hij bereid is om er veel tijd en energie in te steken.

Het boek zet jongeren concreet op weg met praktische oefeningen. Een eerste stap is het geheim van de zelfbeschadiging te delen met anderen. Daarom wordt gezocht naar mensen die deze jongeren kunnen steunen. Steun van een netwerk is belangrijk doorheen het traject.

Negatief zelfbeeld

Jongeren die zichzelf beschadigen hebben uiteenlopende redenen om dit te doen. De manier waarop ze naar zichzelf kijken is echter wel vaak dezelfde. Velen hebben een negatief zelfbeeld. Het is voor hen zeer belangrijk om te geloven dat ze zichzelf kunnen veranderen.

Veel jongeren beschadigen zichzelf omdat ze zich eenzaam en onbegrepen voelen. Ze zijn niet in staat om zichzelf een beter gevoel te geven. Daarom is persoonlijk contact leren maken met anderen een belangrijke stap op weg naar genezing.

Omgaan met problemen

Het boek leert de jongere nadenken over zichzelf en de manier waarop hij met problemen omgaat. Voor veel mensen is zelfbeschadiging een manier om niet te hoeven nadenken over hun problemen. Als men problemen heeft, worden die vaak het allerbelangrijkste issue voor henzelf en voor anderen. Maar er zijn veel aspecten aan mensen die belangrijker zijn.

Als de jongere leert om aandacht te hebben voor die andere aspecten van zichzelf en het leven, dan wordt het gemakkelijker om te stoppen met zelfbeschadiging. De jongere moet inzien dat zelfbeschadiging een gedrag is, dat het niet samenvalt met wie je bent.

Omgeving

Zelfverminking kan voor de omgeving erg verontrustend zijn. Toch leidt het bij de meeste jongeren niet tot erger. Wel kunnen er ernstige gezondheidsrisico’s verbonden zijn aan de manieren waarop jongeren zichzelf beschadigen. Die moeten dan als onderdeel van de behandeling besproken worden.

Als er duidelijke symptomen van depressiviteit zijn, moet men zich bewust zijn van de mogelijkheid van suïcide. Dit zal dan altijd een aandachtspunt zijn.

‘Zelfbeschadiging werkt verslavend.’

Veel mensen vinden het moeilijk om begrip op te brengen voor zelfbeschadiging of om er zelfs maar over te praten. Het lijkt voor hen zo onnatuurlijk. Het is moeilijk te begrijpen dat pijn deze jongeren een goed gevoel kan geven. Nochtans, denk maar eens aan een stevige massage van een pijnlijke spier, krabben bij jeuk of braken als je misselijk bent.

Sommige wetenschappers stellen dat een plotselinge pijn endorfine vrijmaakt. Dat is een biochemische stof die een ‘high’ gevoel in de hersens veroorzaakt. Dit is een reden waarom sommige mensen zelfbeschadiging als verslavend ervaren.

Oefeningen

Ik vond het een meerwaarde om een aantal praktische oefeningen uit te proberen met jongeren met een laag zelfbeeld, die emotioneel in de knoop zitten of op zoek zijn naar zichzelf. Via deze oefeningen leren ze hun automatisch denken bijsturen en dingen doen waarvan ze blij worden. Samen zoeken we naar vervangingsactiviteiten voor hun destructief gedrag.

‘Een netwerk is uiterst belangrijk.’

Een ondersteuningsnetwerk is uiterst belangrijk. Het boek helpt jongeren om op zoek te gaan naar een netwerk. Dat kan bijvoorbeeld door een brief op te stellen. Jongeren leren een eerste hulppakket maken en er wordt gewerkt aan bewustzijn in verband met een gezonde leefstijl.

Onbekend terrein

Voor mij was dit thema onontgonnen terrein. Het boek heeft me meer inzicht gegeven in de problematiek van zelfbeschadiging.

Het beschrijft een heel praktische, laagdrempelige methodiek  op maat van jongeren. Toch moeten we voor ogen houden dat het eerder een praktisch hulpmiddel is bij therapie door professionele hulpverleners. Het kan niet gebruikt worden als een vervanging voor therapie.