Dromen van een mooie oude dag

Van ervaring naar visie

De Lovie is een voorziening voor mensen met een verstandelijke handicap met verschillende vestigingen in de Westhoek. De voorbije jaren heeft men er veel ervaring opgedaan met ouder wordende mensen met een verstandelijke beperking. Dat gebeurt onder meer in leefgroepen met een specifieke seniorenwerking.

‘Gaandeweg werd ervaring opgedaan.’

Vaak was in het begin zoeken en twijfelen: kunnen we dit wel aan of is dit eerder iets voor woonzorgcentra? En als we het zelf doen, waar kunnen we dan te rade gaan? Gaandeweg werd ervaring opgedaan. Visies werden getoetst aan de praktijk en omgekeerd. Om uiteindelijk te komen tot een visie, die in dit boek voorgesteld wordt. Een boek dat geïllustreerd wordt met prachtige foto’s.

Kwaliteit van bestaan

Het eerste deel van het boek past de ideeën van professor Schalock over kwaliteit van leven toe op de doelgroep waarmee men in De Lovie werkt. Als men vraaggestuurd wil werken, is de eerste vraag: Hoe ervaart elke senior zijn kwaliteit van leven en hoe kunnen wij vanuit diverse disciplines hieraan bijdragen?

In de verschillende woonprojecten voor senioren werden de acht domeinen van kwaliteit van bestaan onderzocht. Het gaat hier om: zelfbepaling, persoonlijke ontwikkeling, sociale inclusie, interpersoonlijke relaties, rechten, emotioneel welbevinden, fysiek welbevinden en materieel welbevinden.

Interdisciplinair

Elk van deze domeinen mét de specifieke aandachtspunten voor senioren met een verstandelijke handicap wordt door een andere medewerker voorgesteld. En sommige domeinen worden dan nog opgesplitst en door weer andere medewerkers uitgewerkt. Dat is misschien wel een mooie illustratie van de optie om interdisciplinair te werken, maar het wordt nergens duidelijk vanuit welke discipline men dit doet. En dat zou soms nuttig kunnen zijn.

‘Soms zijn er originele eye-openers.’

De ene keer vind ik de aparte tekstjes vrij algemeen, de andere keer bevatten ze echt wel originele eye-openers. Dat laatste is bijvoorbeeld het geval wanneer men het heeft over de inkrimping van het sociaal netwerk, over community-based werken of vroegtijdige zorgplanning. Het stukje over tiltechnieken vond ik dan weer niet op zijn plaats.

Sommige medewerkers illustreren hun bijdrage met casussen, andere niet. Op die manier krijgt men natuurlijk geen coherente tekst. En dat vind ik jammer.

Gespecialiseerde zorg

Het tweede deel gaat in op de gespecialiseerde zorg voor mensen die zeer zorgbehoevend worden, zoals mensen met dementie. Daarbij wordt eerst aandacht besteed aan diagnostiek: Hoe bepalen we wanneer iemand wel of niet in aanmerking komt voor welke specifieke hulp?

‘Het stuk over palliatieve ondersteuning zet je aan het denken.’

In dit deel wordt ook ingegaan op het feit dat vrijwel alle personen met het syndroom van Down op latere leeftijd de ziekte van Alzheimer krijgen. Dit wordt geïllustreerd met een uitgebreide casus. Verder is er aandacht voor een aantal bruikbare methodieken, maar ook voor aangepaste of aan te passen infrastructuur. Het deel over communicatie bevat dan weer heel concrete tips.

Het deel over kennis, vaardigheden en persoonlijke kenmerken van het personeel is weer heel algemeen en kan mits enkele woordjes te vervangen even goed toegepast worden op andere specifieke doelgroepen. Het stukje over palliatieve ondersteuning doet dan weer wel nadenken.

Kritisch blijven

De titel van het korte derde deeltje ‘Kritische bevraging van kwaliteit van leven’ is enigszins misleidend. Want eigenlijk worden hier twee instrumenten voorgesteld om de eigen werking kritisch te bevragen: de Persoonlijke Ondersteuningsuitkomsten Schaal en de Quality Of Life of people with Profound Mulpiple Disabilities.

Deze schalen helpen om een zicht te krijgen op kwaliteit van leven, ondanks beperkte mogelijkheden en de evolutie die mensen doormaken in hun verouderingsproces. Op die manier reikt het boek zeker handvaten en inspiratie aan voor andere voorzieningen die met dezelfde doelgroep werken.

Moedig proces

Uit ervaring weet ik hoe moeilijk het is om praktijkwerkers aan het schrijven te zetten. De samenstellers van dit boek slagen er wel in. Dit boek brengt teksten van een vijftiental medewerkers bijeen. En dat is een hele verdienste. Zeker als we weten wat daaraan vooraf gegaan is: ideeën en zienswijzen toetsen bij collega’s, zaken uitproberen en weer aanpassen, tot in de infrastructuur toe.

‘Ideeën werden getoetst bij collega’s.’

Wanneer men echt wil streven naar een optimale kwaliteit van leven, dan heeft dit gevolgen op de woonomgeving, de woonbegeleiding, de dagbesteding en de vrijetijdsinvulling. Soms gaat het om eerder praktische zaken, soms heeft het te maken met attitudes van medewerkers of aspecten zoals veiligheid. Dit alles bewust aanpakken is een moedig proces dat alle waardering verdient.

Ambitie

Het was de ambitie van dit boek om relevante theoretische inzichten en goede praktijken te bundelen tot één geheel. Dit laatste is te hoog gegrepen. Er worden wel enkele relevante theoretische inzichten en goede praktijken samengebracht, maar het resultaat is zeker niet één geheel.

Misschien moet de ambitie dan maar bijgesteld worden tot een bundeling van inzichten en praktijken, waarin geïnteresseerden naar hartenlust kunnen grasduinen en elementen meepikken die voor hun doelgroep nuttig zijn. Zo kunnen al deze verschillende bijdragen op hun eigen manier inspiratie zijn voor andere praktijkwerkers.

En ook dat is meer dan relevant. Want de groep senioren met een verstandelijke beperking groeit nog en verdient ook een mooie oude dag.