Hulpverlening in tijden van pandemie: ‘Als de regen tegen het raam tikt’

Een wand tussen ons

Er zit iets tussen mij en mijn cliënten tegenwoordig. Iets transparant, waarvan we allebei weten dat het er is en nodig is, maar waarvan we allebei duidelijk last hebben.

Het is een raam. Niet zomaar een raam, eerder een dunne wand, die de virusoverdracht moet tegenhouden in tijden van deze pandemie.

‘Wanneer ik iets wil uitleggen of tonen, ben ik precies mime aan het spelen.’

Het schuifelen tot je de juiste positie hebt, zodat je geen lichtweerkaatsing in je oog hebt.

Het honderduit excuseren voor dit vervelend tuig, het onding, je moet je inhouden om niet te vloeken tegen het voorwerp. Of je je masker mag uitdoen, want er is toch een veilige bescherming.

Wanneer ik iets wil uitleggen of tonen, moet ik mezelf groter maken vanachter het raam. Alsof je mime aan het spelen bent. Een stille film die voorbij je gezichtsveld trekt. Lijkt dat iets? Bereik ik mijn cliënt? Krijg ik het uitgelegd? Ja, duurt het langer, ook ja. Vooral dat. Een uur duurt korter zo lijkt het.

Een uur lijkt geen uur meer

Ook bij online therapie, is het tijdsbesef veranderd. Een uur lijkt geen uur meer. De tijd lijkt dikker en taaier. Niets is hetzelfde, dus je moet wennen aan alles. Je hersenen proberen te volgen, over te schakelen naar een nieuwe realiteit. Het lichaam, tja dat voert netjes uit en hangt er maar sipjes bij, zo vanachter een raam, een scherm of een masker.

‘Wat zou ik graag mijn cliënt omhelzen, steunen, mijn aanwezigheid laten voelen in hun leven.’

Je krijgt de zaken online niet op dezelfde manier en dezelfde accenten uitgelegd als ‘live’. Het vergt meer woorden, omdat emoties moeilijker af te lezen zijn. De emoties in je stem zullen, zelfs met de beste technieken, niet dezelfde zijn als je de boodschap live brengt.

Wat zou ik graag die barrière teniet willen doen, om mijn cliënt te omhelzen, te steunen, mijn aanwezigheid laten voelen in hun leven, in hun verhaal, in hun leed. Wat zou ik graag dichterbij willen komen om hun ziel te raken.

Ik zie cliënten hun tranen vloeien, zoals de regen die tegen het raam tikt. Ik kijk uit het raam maar dan wel naar binnen in het zielshuis van de cliënt…

Afstand en veiligheid

En toch ben ik niet tegen al die afstanden en maatregelen die onze gezondheid als doel hebben.

Maar afstand en veiligheid zijn woorden die botsen in dezelfde zin. Ze zouden beter niet samen horen. Nabijheid behoort meer veiligheid te geven, zeker van je naasten en je geliefden.

‘Liefdevolle aanwezigheid kan ook met weinig woorden.’

Hoe bewaar je als therapeut het evenwicht tussen deze afstand en nabijheid, met al die maskers, wanden, ramen, vensters en schermen? Liefdevolle aanwezigheid kan ook met weinig woorden, met kleine gestes: “Ik had je nu willen omhelzen” kan even of misschien nog meer raken dan de echte omhelzing.

Traumatherapeut Gabor Matté zegt daarover: “Safety is not the absence of threat, but the presence of connection.”

Magische kracht van woorden

De magische kracht van woorden met hun betovering en bewondering valt niet te onderschatten. Als hulpverlener wil ik me niet door vensters en ramen laten begrenzen.

Het biedt me enkel nieuwe perspectieven in een veranderde wereld, waarin we allemaal herinnerd worden aan hoe kwetsbaar we zijn.

Lees ook

‘Racisme laat bij elk slachtoffer een wonde achter’

Met de nadruk op allemaal. Ook de hulpverlener mag even de onzekerheid voelen van het zoeken, van het even niet-te-weten. En misschien zijn de meest kwetsbaren weer even ontlast van hun schuldvraag of schaamte dat ze het weer niet goed genoeg doen.

Als de regen tikt tegen het raam, dan luister ik naar het zachte geluid en tik ik terug. Ik blaas warme lucht om een boodschap te schrijven op de condensatie, zoals kinderen dat doen…