‘Mijn moeder vond dat ik dat pak slaag verdiende’

Het Vlaams Expertisecentrum Kindermishandeling (VECK) – de partnerorganisatie van de Vertrouwenscentra Kindermishandeling – biedt slachtoffers een veilige ruimte om hun pijnlijke ervaringen te delen. Niet alleen als steun, maar ook als bouwstenen van betere zorg. Want man, vrouw, jong of oud: alle getuigenissen tonen het belang van een attente en betrokken omgeving en de juiste professionele hulp.

Elk verhaal is anders. Recent vertelde twintiger Kato over hoe ze opgroeide onder het geweld van haar moeder. Ook vijftiger Els heeft een moeilijk parcours achter de rug. Deze sterke vrouw woont samen met haar man en kinderen. Ze is tevreden over hoe het vandaag met haar gaat.

Het verhaal van Els

“Ik werd geboren in een jong gezin. Mijn ouders waren zelf net volwassen en beseften niet welke verantwoordelijkheid een kind met zich meebrengt. Al was ik een gewenste baby, mijn ouders waren te jong om goed voor een kind te kunnen zorgen.”

‘Thuis bij mijn moeder en stiefvader was het verschrikkelijk.’

“Mijn vader is niet lang in beeld geweest, hij hield niet van kinderen. Mijn moeder wou van het leven genieten, dus liet ze me vaak alleen achter.”

“Een alerte buurvrouw die me regelmatig hoorde huilen, forceerde op een bepaald moment de deur. Ze gaf me toen mijn eerste badje. Ik bleek als baby me helemaal te hebben opengekrabd. Die buurvrouw zorgde daarna af en toe voor mij, als mijn moeder weer het huis uit was. Ik ben die vrouw nog steeds dankbaar.”

Tante

“Mijn grootvader kwam te weten dat mijn moeder niet in staat was om voor mij te zorgen. Hij besloot om me weg te halen en bij een tante te plaatsen. Daar heb ik een aantal jaren gewoond. Ik was daar veilig, ze liet me vooral doen. Ik had ook het gevoel dat ik daar gewenst was en ik had speelgoed en twee speelkameraadjes: een kat en een hond.”

“Toen leerde mijn moeder een nieuwe man kennen. Ze stond erop dat ik terug bij haar kwam wonen. Daarna ging alles snel: ik ging terug naar mijn moeder en haar nieuwe man, en zorgde mee voor zijn kinderen.”

“Ik heb er nog steeds spijt van dat ik terugkeerde naar mijn moeder. Want niet lang daarna overleed mijn tante aan kanker. Voor haar dood, zei ze me dat ik haar had verlaten en dat ze daardoor zoveel verdriet had en zou sterven. Ik zou ooit wel beseffen wat ze allemaal voor mij gedaan had.”

Verschrikkelijk

“Thuis bij mijn moeder en stiefvader was het verschrikkelijk. Soms werd ik opgesloten in mijn kamer. Als ik naar het toilet moest, dan deed ik dat op de grond.”

‘Ze reageerden hun problemen op ons af.’

“Mijn stiefvader was ook gewelddadig: voor het minste werden wij geslagen. Ik had het gevoel dat mijn moeder dat geweld goedkeurde en na een tijdje nam zij het soms van hem over. Het kwetste mij vooral dat mijn moeder echt vond dat ik dat pak slaag verdiende. Ze verdedigde mij nooit. Ze vond het juist dat ik gestraft werd want ik was stout geweest.”

“Als ik er nu als volwassene op terugkijk, zie ik dat ze hun financiële en relatieproblemen op ons afreageerden. Wat zogezegd heel stout was, waren niemendalletjes, meestal zaken waar we niets aan konden doen. Zoals zijn zoon die moeite had met zijn huiswerk: als hij iets niet snapte, werd hij geslagen.”

Gesprek met PMS

“Ik heb als kind nooit durven praten over wat er thuis allemaal gebeurde. Ik kon er ook gewoon met niemand over praten.”

“Een keer vond ik toch de moed om een gesprek aan te vragen met het toenmalig psycho-medisch-sociaal centrum (PMS).De vroegere psycho-medisch-sociale centra (PMS) en de centra voor medisch schooltoezicht fusioneerden in 2000 tot de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB).Ik zat toen in het eerste middelbaar en moest een enquête invullen. Er stond een hokje bij dat je kon aankruisen als je een gesprek met een medewerker wou. Met veel spanning kruiste ik het hokje aan.”

‘Allee, kom meisje, neem een zakdoek. Het zal wel allemaal zo erg niet zijn. Ga nu maar terug naar de les.’

“Weken gingen voorbij en op een dag kwam er een vrouw binnen in de klas, in het midden van de les. ‘Is Els hier? Jij hebt opgeschreven dat je een gesprek wou met iemand van het PMS.’ Die vrouw zei dat precies alsof dat iets abnormaals was, iets dat ze nog nooit had meegemaakt.”

“Ik volgde haar en barstte meteen in tranen uit. Na wat gehakkel en gestamel over het geweld bij mij thuis, zei ze na een tijdje: ‘Allee, kom meisje, neem een zakdoek. Het zal wel allemaal zo erg niet zijn. Ga nu maar terug naar de les.’ Ik had het gevoel dat ik haar stoorde, dat ik haar werk onderbrak. Door dat zinnetje had ik ook echt het gevoel dat het allemaal zo erg niet was.”

“Na dat gesprek kon ik echt niets meer voelen, ik geloofde die vrouw. Er is dus ook nooit iets mee gedaan. Ik ben nooit meer op gesprek gegaan.”

Braaf en onzichtbaar

“De thuissituatie werd beter toen mijn moeder en mijn stiefvader uit elkaar gingen. Die periode beschouw ik als een fijne periode. Mijn moeder deed echt meer haar best voor mij.”

‘Mijn moeder kleineerde mij vaak.’

“Helaas duurde dat niet lang. Na een tijdje moest ik alles doen in huis: wassen, koken en strijken. Ook kleineerde mijn moeder me vaak: ze vond me dik en ik stonk.”

“Uiteindelijk leerde ze opnieuw een man kennen. Die man kocht veel voor mij, maar verwachtte daarvoor ook dingen in ruil. Hij misbruikte mij en ik durfde op die momenten mijn grenzen nog niet te stellen. Mijn overlevingsmechanisme was om zo braaf en onzichtbaar mogelijk te zijn.”

Gezond gezin

“Er zijn wel een paar mensen geweest die voor mij zijn opgekomen. Naast de buurvrouw die af en toe voor me zorgde, herinner ik me ook twee andere vrouwen die me duidelijk maakten dat mijn situatie niet oké was. Een van hen had zelfs de moed om mijn moeder aan te spreken over de manier waarop ze mij behandelde.”

“Deze mensen hebben enorm veel voor mij betekend. Verder had ik in het middelbaar twee goede vriendinnen. Bij hun thuis zag ik dat er ook een ‘gezond’ gezin bestaat.”

Kom op voor een kind in nood

“Ik heb ondertussen geen contact meer met mijn moeder.”

‘Ik heb een lange weg afgelegd. Ik heb veel geluk met mijn man en ik heb ook veel goede therapeuten gehad.’

“Ik kan nu zeggen dat alles goed gaat met mij. Toch zijn er nog moeilijke momenten, waarop je beseft dat je echt alleen bent. Al heel mijn leven heb ik last van hechtingsstoornissen. Vertrouwen in mensen, vriendschappen, relaties: dat is allemaal erg moeilijk geweest.”

“Ik ben vroeger gevlucht in medicatie en alcohol. Ik heb een lange weg afgelegd. Ik heb veel geluk met mijn man en ik heb ook veel goede therapeuten gehad. Ik ben zeer dankbaar dat die mensen mij zo goed geholpen hebben.”

Lees ook

‘Achter mijn vrolijk gezichtje schuilde een verhaal van geweld en verdriet’

“Ik besef wel dat ik vroeger nood had aan iemand die mij geloofde. Een PMS-medewerker of leerkracht die geduldig naar me luisterde, zou al een groot verschil gemaakt hebben. Een vertrouwenspersoon had mij echt veel kunnen helpen.”

“Ik wil vooral getuigen omdat ik mensen duidelijk wil maken dat ze moeten opkomen voor een kind. Durf iets te zeggen als je iets ziet dat niet oké is! Als je iemand een kind ziet slaan in de supermarkt, reageer daar dan op. Ik hoop dat mijn verhaal mensen ook aanspoort om actief op zoek te gaan naar hulp.”