Woonbaar wonen valt in dovemansoren

Niet effectief, niet efficiënt

Er is een ongeziene eensgezindheid in het werkveld. Van experts tot middenveld, van de Vlaamse Woonraad tot economen en sociologen. Ze zeggen allemaal hetzelfde. Het Vlaams woonbeleid is achterhaald en moet dringend radicaal herdacht worden.

‘Het Vlaams woonbeleid is achterhaald.’

Iedereen heeft recht op menswaardig wonen, zo klinkt het steevast, maar in de praktijk komt daar voor heel wat mensen nog steeds niets van terecht.

Het jaarverslag van de Vlaamse Huurdersbonden toont aan dat de huurprijzen in 2015 opnieuw een grotere hap uit het gezinsbudget nemen. Terwijl uit het Groot Woononderzoek al bleek dat in 2013 maar liefst de helft van de private huurders meer dan 30% van zijn budget aan wonen besteedt.

Recente studies van het Steunpunt Wonen stellen dan ook onomwonden dat ons woonbeleid effectief, noch efficiënt is.

Grondrecht

Dat ganse woonbeleid is gericht op eigendomsverwerving. Zo blijkt dat maar liefst 84% van alle woonsubsidies naar eigendomsondersteuning vloeit, 14% naar sociaal huren en 2% naar privaat huren. Dat staat in schril contrast met het armoederisico dat 34,7% bedraagt bij huurders en 8,4% bij eigenaars.

Vanuit het grondrecht op wonen verwacht je dan dat de overheid werk maakt van een meer gerichte ondersteuning van huurders en mensen met een laag inkomen. Een shift van subsidies voor eigendom naar subsidies voor de huurmarkt. Daarvoor zijn niet eens meer middelen nodig, maar wel een heroriëntering van die middelen. Mooi niet dus.

Woonbonus

Vooral de prijsopdrijvende woonbonus is een doorn in het oog. Werkelijk niemand is gewonnen bij dit fiscaal beleidsinstrument.

Woningen worden artificieel duurder dan ze eigenlijk zijn omdat de fiscale voordelen worden meegerekend bij het afsluiten van een lening. Die hogere huizenprijzen zorgen op hun beurt voor hogere huurprijzen. Lees: de huurders zijn onrechtstreeks het slachtoffer van deze woonbonus.

De overheid investeert dus elk jaar opnieuw miljarden euro’s voor niets. Of toch zeker niet voor zij die het nodig hebben.

Onderkant

En dat terwijl het aan de onderkant van de private huurmarkt duwen en trekken is om een betaalbare, kwaliteitsvolle woning te vinden. Het aanbod en de vraag zijn helemaal uit evenwicht. Van een marktwerking is geen sprake meer.

Als je dan niet tussenkomt als overheid, dan krijg je perverse effecten. Zo zien we dat 30% van alle private huurders te weinig overhoudt om menswaardig te leven. Als antwoord komt de overheid via een huurtoelage tussen bij… 2,1% van de private huurders. We laten dus bewust meer dan één op vier van alle private huurders stevig in de kou staan.

Wachtlijst

Een sociale woning als alternatief is vaak een utopie. Eerst en vooral moet je jarenlang de wachtlijsten doorstaan.

In Vlaanderen bestaat maar 6,7% van de woningvoorraad uit sociale huurwoningen. Dat krijg je in Europa niet uitgelegd. De extra injectie door de huidige Vlaamse regering van 200 miljoen euro voor sociaal wonen is zeer welgekomen, maar vervangt helemaal niet de vertraging van het groeipad bij het begin van deze regeerperiode.

‘Een sociale woning als alternatief is vaak een utopie.’

Bovendien voert de Vlaamse regering tijdelijke huurcontracten in. Deze beslissing holt het sociaal huursysteem volledig uit. De woonzekerheid van alle sociale huurders wordt aangetast, terwijl iedereen weet dat een duurzame woonst net een basisbehoefte is.

Dit terwijl binnen negen jaar maar een zeer beperkt aantal huurders opgezegd zullen worden. En dan is het nog maar de vraag of deze groep wel terecht zal kunnen op een goed functionerende private huurmarkt? Bovendien is het absoluut geen antwoord op de wooncrisis van vandaag. Wat sommige beleidsverantwoordelijken ook mogen beweren.

Echte oplossingen

Wonen lijkt in het publiek debat soms wel het kleine broertje van werken. Daar spreken we al een tijd over werkbaar werk. Terecht. Laten we nu werk maken van een echt debat over woonbaar wonen.

‘Wonen is klaar voor de politieke agenda.’

Of zoals Professor emeritus Eric Corijn het onlangs in het Huurdersblad zei: “Wonen is klaar voor de politieke agenda.” Een duurzaam eigenaarschap, een uitgebreidere sociale huurmarkt, een meer gereguleerde private huurmarkt en een snuifje politieke wil zijn de ingrediënten van elk succesvol woonbeleid. Van echte oplossingen voor de wooncrisis die nu welig tiert.