Opinie

‘Voorzie gratis menstruatie-producten in de schooltoiletten’

Heidi Degerickx, Krista Caimo

Ongeveer de helft van de wereldbevolking menstrueert. Toch blijft het taboe groot. De Wereld Menstruatiedag, dit jaar op 28 mei, blijft noodzakelijk. Maar wil je ook menstruatie-armoede aanpakken, dan is er veel meer nodig dan een campagnedag.

menstruatie_armoede

© Unsplash / Natracare

Stress en schaamte

Menstruatie zit nog steeds in een taboesfeer. Te veel tienermeisjes beginnen te menstrueren zonder voldoende voorkennis. Gevolg: stress en schaamte. Een meisje vraagt stilletjes aan haar vriendin “Heb jij nog een maandverband? Mijn regels zijn plots doorgebroken.” Ze verdwijnen discreet richting toilet.

‘Menstruatie zit nog steeds in een taboesfeer.’

Leeft dat meisje in armoede, dan wordt het probleem nog groter. Tot voor kort bestonden in Vlaanderen geen cijfers over menstruatie-armoede, maar signalen wezen erop dat dit ook bij ons een belangrijk probleem is. 

Geen geld voor menstruatieproducten

Recent bevestigde Caritas dat aanvoelen met harde cijfers. In Vlaanderen heeft 9 tot 12 procent van 12 tot 25-jarige meisjes regelmatig geen geld om menstruatieproducten te kopen. Zij moeten terugvallen op ongepaste materialen zoals drie onderbroeken, toiletpapier of papieren zakdoekjes. Dat bleek uit het onderzoek ‘Dubbel Taboe, menstruatie-armoede in Vlaanderen’ dat ook op Sociaal.Net aan bod kwam.

Maandelijks zitten deze meisjes angstig op de schoolbanken of erger: ze blijven thuis en missen lessen. Gelijke onderwijskansen staan onder druk. Genderongelijkheid op school wordt groter.

Verontwaardiging

De publieke opinie reageerde verontwaardigd op deze onderzoeksresultaten. Hoe is het mogelijk dat er nog steeds geen oplossing is voor dit acuut probleem? Het rapport kreeg veel weerklank in de media en gaf aanleiding tot verschillende parlementaire debatten en vragen, zowel in het Vlaams als in het Federaal Parlement.

Federaal Minister van Maatschappelijke Integratie, Karine Lalieux, maakte 200.000 euro vrij om menstruatie-armoede binnen proefprojecten aan te pakken. De Vrouwenraad kreeg hiervan de helft toegewezen.

Actie!

Intussen gingen ook geëngageerde burgers aan de slag.

Een kleine greep uit de lange lijst. In de regio Dendermonde en Lebbeke groeide vanuit een groepje vrouwen het burgerinitiatief ‘Samen Tegen Menstruatiearmoede’. In Antwerpen lanceerden vier vrienden de campagne ‘Den Druppel’  met een menstruatiecalulator. Het valt op dat bijna alle acties sociaal engagement koppelen aan zorg voor het klimaat.

Vrouwenraad formuleert aanbevelingen

Het is duidelijk: aan spontane acties van geëngageerde mensen ontbreekt het niet. Helaas is er veel minder dynamiek op vlak van beleid en samenwerking.

‘Al deze producten moeten vrijgesteld worden van belastingen en taksen.’

De Vrouwenraad probeert daar nu verandering in te brengen. Om meteen uit de startblokken te schieten, schoof ze verschillende concrete aanbevelingen naar voor. Wegwerp menstruatieproducten moeten gratis ter beschikking gesteld worden. Meer duurzame menstruatieproducten moeten beter gekend en toegankelijk worden. Daarvoor moet een terugbetalingssysteem voorzien worden. En hoedanook moeten al deze producten vrijgesteld worden van belastingen en taksen.

Vanuit die aanbevelingen lanceerde de Vrouwenraad het project ‘M²: Maak een einde aan menstruatie-armoede!’. Dat bundelt vijftien concrete lokale acties. Ze werken elk op een eigen creatieve manier aan informatie en sensiblisering, veelal via campagnes op sociale media of vormingspakketten in scholen. Een voorbeeld: vrijwilligers naaien zakjes waarin tien tampons of maandverbanden passen. Ze komen terecht in de toiletruimtes van scholen waar al wie dat nodig heeft ze kan meenemen.

Scholen als medestanders

Inderdaad: in deze projecten zijn scholen belangrijke medestanders. Ze kloppen intussen zelf aan de deur van de Vrouwenraad met de vraag wat ze kunnen ondernemen.

Met hen werken we samen rond het bespreekbaar maken van menstruatie, het normaliseren in verschillende lessen, het aanduiden van vertrouwensfiguren, het ontwikkelen van een specifiek beleid voor sport- en zwemlessen en het actief informeren van leerlingen waar ze producten kunnen krijgen.

‘Scholen vragen zich af waarom ze in hun schooltoiletten wel wc-papier ter beschikking stellen maar geen maandverband.’

Dat zet scholen op weg om volgende stappen te zetten. Ze vragen zich af waarom ze in hun schooltoiletten wel wc-papier ter beschikking stellen maar geen maandverband. Ze doorprikken zelf het problematische onderscheid in basisbehoeften.

Ook gemeentes aan boord

Ook sommige gemeentes steken hun nek uit.

Zo lanceerde de stad Aarschot een proefproject met gratis menstruatieproducten in middelbare scholen, bedoeld voor leerlingen die het minder breed hebben. Gent en Leuven gaan Aarschot achterna met gelijkaardige proefprojecten.

Scholen verdelen

De publieke aandacht voor menstruatie-armoede is na maanden nog steeds niet verdwenen. Willen we een einde maken aan menstruatie-armoede, dan zijn structurele oplossingen noodzakelijk. Door de inkomens en uitkeringen tot boven de Europese armoedegrens te verhogen, verzeker je elke burger een menswaardig bestaan.

Maar tieners hebben het gezinsbudget niet in handen. Door gratis menstruatieproducten te voorzien in schooltoiletten, dring je kinderarmoede terug en vergroot je de gelijke (onderwijs)kansen.

De Vrouwenraad, Caritas Vlaanderen en het Kinderrechtencommissariaat gaven al herhaaldelijk aan dat de verdeling van menstruatieproducten op secundaire scholen een belangrijke stap in de goede richting is. Die maatregel komt onmiddellijk ten goede aan de meest kwetsbare groep: jongeren die menstrueren, ervaren de grootste schaamte en hebben nog geen eigen inkomen.

Uit de kou

Doen we niets, dan laten we een grote groep meisjes maandelijks in de kou staan.

Menstrueren is menselijk en mag de integriteit en waardigheid van een kwetsbare groep die in armoede leeft, niet schaden. Na het vaststellen van het probleem en de publieke verontwaardiging erover, is het nu tijd om krachtige en structurele oplossingen uit te werken.

menstruatie_campagne

Reacties [3]

  • T.Huisman

    O,K, als toiletpapier aanwezig is op ieder toilet hoort dit er ook bij en verder is er ook zeep op ieder toilet en water. Alles is wegwerpbaar maar het ziekenfonds zou een menstruatiecup kunnen vergoeden voor emand die minder te besteden heeft om de kosten te drukken. Stidenten zijn hier ook al mee in de weer geweest om het zo ver te krijgen dat zo”n cup vergoed kan worden via de zorgverzekeraar en dat het in het basispakket opgenomen wordt

  • Andrea

    Zeer interessant artikel! Het lijkt me meer dan normaal dat een school op menstruatiemateriaal voorzien is. Zeker in gevallen van vroegtijdige menstruatie kan dit een redmiddel zijn. Waarom denken we ook niet meer in de innoverende richting? Jonge meisjes warm maken voor duurzaam menstruatiemateriaal zoals menstruatiecup, menstruatieslip, herbruikbare wasbare inlegkruisjes, etc. Het is in de meeste gevallen veel praktischer en nog eens beter voor het milieu door de afvalberg te verminderen. Twee vliegen in één klap!

  • Juf Josephine

    Mij lijkt het belangrijk om voor alle meisjes de mogelijkheid te bieden om menstruatieproducten te halen bij de ehbo.
    Dit hoeven uiteraard geen A-merken of individuele verpakkingen te zijn.
    Colruyt (everyday) biedt maandverband aan 0,59 euro voor 2O verbanden.
    Wie het nodig heeft, zal het komen halen.
    Want zonder maanverband vallen is voor een meisje in armoede als voor een bemiddeld meisje even gênant …

We zijn benieuwd naar je mening!
Blijf hoffelijk, constructief en respectvol

 

Elke reactie wordt gemodereerd. Lees hier onze spelregels. Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd.