Mentaal in de knoop, wat nu?
Wij zijn een groep jongeren die elkaar kennen van mArquee, een afdeling van Zorggroep Multiversum. mArquee biedt behandeling aan jongvolwassenen tussen 16 en 25 jaar met complexe psychische problemen.
We belandden bij mArquee omdat we hulp gezocht hebben om onze depressies door trauma’s te begrijpen. Het was niet de eerste keer dat we om hulp vroegen. Daarbij ontmoetten we huisdokters, zorgleerkrachten, leraren, schooldirecteuren, ouders, psychologen en vrienden.
‘Te vaak hoorden we: “Het is een fase, het zijn de hormonen”.’
Als je jong bent, mentaal in de knoop zit en om hulp vraagt, is de reactie van anderen super belangrijk. Maar te vaak hoorden we: “Het is een fase, maak je geen zorgen, het zijn de hormonen”.
Soms werd het probleem domweg ontkend. Soms was de weg naar hulp vinden aartsmoeilijk. Soms werd hulp niet gegeven, uit angst of onkunde. We hebben zeker ook heel goede ervaringen met hulp. Maar we willen graag de pijnpunten onder de aandacht brengen en uitleggen hoe het volgens ons ook anders kan. Want jongeren met mentale problemen verdienen beter.
Meer bekendheid voor laagdrempelige hulp
Het eerste pijnpunt heeft te maken met de start van veel jongeren in hun zoektocht naar hulp: ze weten simpelweg niet waar ze terechtkunnen als ze hulp nodig hebben.
‘Jongeren weten simpelweg niet waar ze terechtkunnen.’
Organisaties zoals Tele-Onthaal, JAC, TEJO en OverKop-huizen zijn er om laagdrempelige hulp te bieden, maar te weinig mensen kennen ze. Ook online zijn er initiatieven zoals Awel, maar het gebruik ervan blijft beperkt.
Dit gebrek aan bekendheid is zonde, want deze organisaties maken een groot verschil voor jongeren die niet meteen naar een psycholoog of dokter willen stappen. Het is tijd dat we hier meer aandacht aan geven, zowel in scholen als in de bredere samenleving.
Laat als hulpverlener zien dat je om jongeren geeft
Eens ze hulp gevonden hebben, voelen jongeren zich te vaak een nummertje. We begrijpen dat therapeuten, opvoeders en psychologen veel cliënten hebben, maar een klein gebaar van oprechte betrokkenheid kan een wereld van verschil maken.
‘Dat menselijke contact maakt een enorm verschil.’
“Mijn psycholoog betekent ontzettend veel voor mij”, schetst Florian (19). “We kunnen niet alleen diepgaande gesprekken voeren, maar ook gewoon even luchtig praten. Zijn humor helpt me soms om dingen te relativeren, hoe moeilijk dat ook is. Dat menselijke contact maakt een enorm verschil.”
Laat dus zien dat je luistert, dat je om ons begaan bent, dat je meezoekt naar oplossingen. Het gevoel dat iemand echt om je geeft, kan de eerste stap zijn naar herstel.
Betere overgang tussen kinder- en volwassenpsychiatrie
Beeld het je in. Je hebt hulp nodig, maar dan word je achttien en plots val je tussen wal en schip. In de kinderpsychiatrie kunnen ze je niet meer helpen en in de volwassenpsychiatrie kom je op de wachtlijst. Voor velen betekent dit een maandenlange, soms zelfs jarenlange, periode zonder hulp.
Maar achttien worden betekent niet automatisch dat je volwassen bent. Er moet een naadloze overgang komen tussen kinder- en volwassenpsychiatrie, zodat jongeren niet plots zonder begeleiding vallen.
Transitiepsychiatrie, zoals mArquee, waar jongeren tussen 16 en 25 jaar terechtkunnen en waar wij behandeld worden is vrij uniek in Vlaanderen. De focus ligt er specifiek op jongeren in deze transitiefase in hun leven. Aangezien dit soort afdelingen niet zo courant zijn, kan je al raden hoe lang de wachtlijst is.
‘In de volwassenpsychiatrie voelde ik me totaal verloren.’
“Mijn eerste opname was in een volwassenpsychiatrie. Daar voelde ik me totaal verloren. Als negentienjarige bevond ik me in een compleet andere levensfase dan de andere patiënten die veelal ouder waren. Ik had het gevoel dat niemand me begreep. Mijn problemen werden als ‘te moeilijk’ bestempeld en er leek geen oplossing te zijn”, vertelt Emma.
Pas een half jaar later werd Emma opgenomen bij mArquee. “Hier voelde ik me voor het eerst écht gehoord en begrepen. De leeftijdsgenoten om me heen delen soortgelijke ervaringen en de begeleiding sluit eindelijk aan bij mijn noden.”
Betere samenwerking tussen school en hulpverlening
School is een belangrijk element in het leven van de meeste jongeren, ook bij jongeren met mentale problemen. Maar te vaak worden jongeren geconfronteerd met scholen die hun problemen in twijfel trekken, zelfs wanneer een hulpverlener het probleem bevestigde. Een depressie of angststoornis is niet altijd zichtbaar, maar dat betekent niet dat ze niet bestaan.
Toon (20) maakte dit mee: “Toen het mij niet lukte om naar school te gaan door mijn depressie, was de school eerst heel flexibel. Ik kon vanop een afstand de lessen meevolgen. Tot ze op een gegeven moment de samenwerking stopten. De reden? Ze zagen niet waarom ik aanpassingen nodig had, want ik was niet aanwezig in de les dus konden ze niet zien welke problemen ik had.”
‘Scholen moeten meer vertrouwen op hulpverleners.’
Scholen moeten meer vertrouwen op hulpverleners. Ze mogen niet zelf bepalen of een probleem ‘erg genoeg’ is. Samenwerking en begrip zijn hier cruciaal, want de houding van een school kan een groot verschil maken in het herstelproces van een jongere.
Ook Emma kreeg weinig begrip en ondersteuning van haar school: “Tijdens mijn eerste jaar in het hoger onderwijs kreeg ik een depressie. Ik zocht hulp, maar mijn hogeschool weigerde in gesprek te gaan met mijn ouders en mijn hulpverleners. ‘Los het zelf maar op’, was de boodschap. Terwijl ik juist iemand nodig had die mij steunde, werd ik aan mijn lot overgelaten.”
Betere nazorg
Je hebt eindelijk hulp gekregen, je bent opgenomen geweest, je hebt een traject doorlopen. En dan? Te vaak stopt de hulp zodra een behandeling is afgerond, terwijl jongeren nog steeds ondersteuning nodig hebben.
Voor Lien (20) had dit ernstige gevolgen: “Nadat mijn opname erop zat, was er niks van vervolghulp geregeld. Ik moest het weer alleen doen. Ik kreeg in opname handvaten aangereikt, maar dat was niet voldoende om alleen de verder te kunnen. Dit heeft geleid tot een nieuwe crisisopname, omdat ik het niet alleen kon.”
‘Een zorgtraject stopt niet na een opname.’
Ambulante nazorg zou standaard moeten zijn, zodat jongeren niet in een zwart gat vallen. Een zorgtraject stopt niet na een opname, het is een continu proces dat verder opgevolgd moet worden.
“Na mijn opnames viel ik in een leegte”, vertelt Lien. “Niemand hielp me met het zoeken naar een psychiater om mijn medicatie op te volgen en een psycholoog moest ik zelf maar zien te vinden – ondanks de eindeloze wachtlijsten. Alsof de strijd na een opname plots ophoudt. Maar dat is niet zo.”
Een oplossing voor de ellenlange wachtlijsten
Naast al deze pijnpunten blijft er één probleem dat steeds terugkomt: de wachtlijsten. De wachttijden voor een gesprek met een psycholoog of psychiater kunnen tot maanden, zelfs jaren oplopen.
Ook in onze groep hadden jongeren hier ervaringen mee. Florian (19): “Op mijn zeventiende had ik dringend een psychiater nodig. De kortste wachtlijst? Twee jaar. Hoe kan het dat we dit accepteren?”
‘De kortste wachtlijst? Twee jaar.’
Tussen haar twee opnames moest Lien zes maanden wachten op hulp. “Die periode was loodzwaar. Ik voelde me verloren, maar er was simpelweg geen andere optie. Dat is toch onmenselijk?”
Jongeren die hulp nodig hebben, kunnen niet zo lang wachten. Voor hen telt elke dag.
Tijd om te handelen
We delen onze ervaringen omdat we geloven dat dat helpt. We willen jongeren, ouders en hulpverleners inspireren en informeren. Maar vooral: we willen verandering. Iedereen die hulp nodig heeft, zou die zonder drempels en zonder oponthoud moeten kunnen krijgen.
Het is tijd om naar ons te luisteren. Tijd om te handelen. Tijd om de mentale zorg voor jongeren echt te verbeteren.
Reacties