Troost

Omgaan met

Dit verhaal van de Arts-Zonder-Grenzen toont aan hoe het verlangen te troosten en getroost te worden tot troost wordt.

Die ervaring staat centraal in het boek van Luc Van de Ven, geronto-psycholoog aan de KU Leuven. Want wie werkt met mensen die ouder worden, is ook expert in verlies en troost. Ouder worden gaat over eindigheid, sterfelijkheid, verlies, lichamelijke veranderingen en verstoringen. Ouder worden gaat over loslaten, beperkte mobiliteit, over sociale en emotionele eenzaamheid…

‘De auteur spreekt vanuit jarenlange ervaring.’

Hoe gaan we daar mee om? Van de Ven spreekt vanuit een jarenlange ervaring. Soms is er sprake van ‘klagen en zeuren’, soms van depressiviteit. Maar ook is er aanvaarding, veerkracht en zingeving. Belangrijk is het zich verbonden weten met anderen. Van de Ven heeft het ook over ‘liefde en lust’, over intimiteit en seksualiteit. Tal van factoren spelen hierin mee: de eigen levensgeschiedenis, naast individueel-psychologische factoren, culturele factoren en lichamelijke veranderingen en verstoringen.

Geïllustreerde verhalen

Er is de problematiek van oudere alleenstaanden en het ‘zich wagen’ aan een nieuwe relatie. De auteur handelt verder over ‘ouder worden en intelligentie’, over rouw en depressie, over de betekenis van vertelde en niet-vertelde verhalen, over dementie. Verhalen geïllustreerd met ervaringen uit de praktijk, met fragmenten uit literatuur en kunst, waarin niet alleen de oudere in beeld komt, maar evengoed de mensen rondom hem.

Ook oudermishandeling komt aan bod en de betekenis van hulpbehoevendheid en de bijhorende afhankelijkheid van anderen. En wat met de geestelijke gezondheidszorg ten aanzien van ouderen? Van de Ven illustreert het met een schilderij van Hieronymus Bosch waarin ‘een sukkelaar van zijn kei wordt verlost’: een pleidooi voor het verlenen van geestelijke gezondheidszorg, incluis multidisciplinaire zorg, in de leefomgeving van de oudere, zonder daarbij de familie uit het oog te verliezen.

De auteur houdt verder nog een uitdrukkelijk pleidooi om ook met ouderen psychotherapeutisch te werken. Van de Ven citeert hier de ironische woorden van David Grossman: “En dat ook mama en papa niet alleen een ziel hebben, maar eveneens -hoe vreselijk!- het recht hebben op hun eigen ‘psychologie’, en dat zij ook een vader en een moeder hebben gehad en dat hun, ooit, ook dingen zijn aangedaan die wonden, littekens en misvormingen hebben achtergelaten.”Grossman, D. (2007), De ander van binnenuit kennen. Over de ziel van het schrijven, Amsterdam, Cossee.

Proberen alles tot een goed eind te brengen is dan niet alleen belangrijk voor de oudere zelf, maar ook voor de partner, voor de kinderen en voor de mensen rondom.

Onlangs was ik op huisbezoek bij een hoogbejaarde dame. In een beladen en moeizaam gesprek vol verdriet vertelt ze me dat ze soms het gevoel heeft niet langer te willen leven. Aan het eind van het gesprek vraagt ze wanneer ik terug kom. Ze zoekt steun met de woorden van deze steeds weerkerende zin: ‘Zeg mij dat ik niet gek word’. Ik aarzel, neem haar handen in mijn handen en zeg dat ik geloof dat ze niet gek wordt. Andermaal keert haar rust terug. Misschien alleen een verlangen naar troost? Met dank aan dit inspirerend boek.